Ulica Nawrot

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Nawrot

Numer 99

Wysoki dom o ciemnej karnacji z wysokim parterem. W oknie nad bramą przesiadywał maleńki pies.

Rok 1924

3o sierpnia, sobota. „Kronika policyjna. Zamach samobójczy. W mieszkaniu własnem przy ul. Nawrot nr. 99 w celu samobójczym napiła się jodyny żona robotnika 32-letnia Emilja Roaachacka. Zawezwany lekarz pogotowia po udzieleniu denatce pomocy, pozostawił ją na miejscu w stanie osłabionym. Przyczyna rozpaczliwego kroku narazie nie została wyjaśnioną”.

Rok 1925

3 września, czwartek: „Arytmometry wszelkich systemów i maszyny do liczenia, reperuje mechanik specjalista, Nawrot 99, m. 3o”.

21 września, poniedziałek: „W mieszkaniu przy ulicy Nawrot nr. 99 bezrobotny 33-letni Aleksander Kula będąc w stanie pijanym podczas bójki otrzymał rany głowy i ciała”.

7 października, środa: „Przymusowe licytacje. Wydział Podatkowy Magistratu m. Łodzi niniejszym podaje do wiadomości, że w dniu 7 października 1925 roku między godz. 9-tą rano a 4-tą popołudniu odbędą się licytacje przymusowe ruchomości niżej podanych osób za niewpłacone podatki: 67. Makorski J., Nawrot 99, maszyna do szycia, szafa, zegar, komoda”.

Rok 1926

26 stycznia, wtorek. „Piąta lista zdobywców premji. [...] Jeszcze 7oo Czytelników „Expressu” oczekuje swej fortunnej kolei. Wczoraj następujące osoby zdobyły bezpłatne premje „Expressu” [...] Po 1 korcu węgla [...] Żytczak Ludwik, Nawrot 99”.

6 marca, sobota. „Trzecia lista zdobywców premji czwartego „żywnościowo-dolarowego” bezpłatnego konkursu „Expressu”. Zdobyli: [...] 3 kilo cukru [...] Płuciennik Antoni, Nawrot 99”.

27 lipca, wtorek: „Dama po nową suknię, złodziej po pieniądze [x] Pani Marja Worf, zamieszkała przy ulicy Nawrot 99, posiadała oprócz całego szeregu zalet i jedną wadę, a mianowicie noszenie kosztowności, biżuterji lub innych wartościowych rzeczy w kieszeniach ubraniach. Lekkomyślność pani Worfowej została ukarana i to bardzo dotkliwie. W dniu onegdajszym pani Marja obładowana biżuterją jak nieprzymierzając skład jubilerski, udała się po odbiór nowej sukni do krawcowej niejakiej p. Janiny Szosińskiej, zamieszkałej przy ulicy Gdańskiej 85. Po załatwieniu całej tranzakcji pani Marja opuszczając mieszkanie krawcowej zanurzywszy rękę w kieszeni futra, z niemałem przerażeniem spostrzegła brak pieniędzy oraz dwóch pierścionków i obrączki również złotej. Wszelkie poszukiwania za tajemniczo zaginionemi rzeczami nie doprowadziły do pożądanego wyniku. Zguby przedstawiające wartość około 7oo złotych nie odnaleziono. Pani Worfowa mogąc przeboleć tak wysokiej straty udała się do najbliższego komisariatu i zameldowała o zaginięciu pieniędzy i biżuterji, które to według jej zdania zgubiła na pewno w mieszkaniu pani Szosińskiej. W sprawie powyższej policja wdrożyła dochodzenie”.

Rok 1927. Poniedziałek, 25 lipca: „Niesłychane awantury nożowników. [...] W dniu wczorajszym w godzinach popołudniowych dom przy ulicy Przędzalnianej 32 był widownią krwawej awantury, która mogłaby mieć epilog tragiczny, gdyby nie energiczna interwencja jednego z oficerów żandarmerii. W dom powyższym zamieszkuje na parterze nożowiec Antoni Pawłoski wraz z żoną swą Eleonorą, nie ustępującą mu bynajmniej w wojowniczości. Pawłoski z zawodu jest sprzedawcą lodów, lecz zajmuje się również kradzieżami, nie gardząc nawet psami, których mięso spożywa, karmiąc niem również i swego olbrzymiego psa wilka, niesłychanie złośliwego, który jest postrachem całego domu. Wczoraj Pawłoski urządził zabawę, na którą zaprosił czterech swoich kolegów: Zygmunta Padalińskiego (Nowaka 34), Alfonsa Stryczka (Nawrot 99), Wacława Osieckiego (Przędzalniana 1o) i Stanisława Kamińskiego (Dobra 4). W pewnej chwili Pawłoski w stanie mocno podchmielonym wtargnął wraz z psem do mieszkania sąsiada swego Bolesława Glondała, do którego od dawna zionął nienawiścią. Podszczuty pies rzucił się na Glondałę, Pawłoski zaś uderzył nożem jego żonę, raniąc ją ciężko w prawą pierś. Krzyki napadniętych zaalarmowały lokatorów, którzy powiadomili o napadzie 8-my komisarjat, skąd natychmiast przybyło paru posterunkowych. Widząc to Pawłoski uciekł do swego mieszkania, gdzie zabarykadowali się wraz z żoną i gośćmi. Przez wybite szyby okienne posypał się na policjantów grad kamieni, wyrwanych z bruku podwórza, odłamków sprzętów i polały się strugi wrzącej wody. Sama Pawłoska stanęła w oknie z butelką kwasu solnego w ręku, grożąc, że obleje nim każdego, kto się zbytnio przybliży do okna. Tymczasem przed domem zebrał się olbrzymi tłum ludzi i wieść o krwawej awanturze dobiegła do pobliskiego dywizjonu żandarmerji, skąd przybyło paru podoficerów, którzy pospieszyli z pomocą policjantom. Wobec tego jednak, że oblężeni nie chcieli skapitulować i w dalszym ciągu razili policję i żandarmów kamieniami, tak, że sytuacja stawała się krytyczna, jeden z żandarmów udał się do oficera inspekcyjnego dywizjonu po instrukcję do dalszego działania. Oficer inspekcyjny porucznik Sz. udał się niezwłocznie na miejsce awantury i stanąwszy przed oknem Pawłoskich oświadczył kategorycznie, że skore jeden jeszcze kamień zostanie rzucony, wyda rozkaz strzelania do oblężonych. Słowa te podziałały. Nożowcy zaprzestali bombardowania policjantów i żandarmów. Wówczas porucznik Sz. wezwał ich, by przez okno wyszli z mieszkania, skoro nie chcą być aresztowani. I to żądanie zostało spełnione. Jeden za drugim nożowcy zaczęli wychodzić przez okno z mieszkania. Na podwórzu zostali otoczeni natychmiast przez policję, która w międzyczasie przybyła w większej ilości na miejsce krwawej awantury. Przeprowadzona na miejscu osobista rewizja ujawniła przy aresztowanych noże sprężynowe od 15-2o cm dług. i cały zapas kamieni. W mieszkaniu zostali sami Pawłoscy. Wszelkie wzywania ich do wyjścia pozostawały bez skutku. Wówczas porucznik Sz. oświadczył Pawłoskiemu, że jeśli nie wyjdzie, to mieszkanie ich zostanie podpalone. W odpowiedzi na to Pawłoski zażądał zapewnienia, że nie zostanie aresztowany przez policję. Jako były podoficer pragnie słuchać tylko porucznika i uda się za nim wszędzie, gdzie tylko rozkaże. Porucznik Sz. nakazał żandarmom i policjantom cofnąć się na odległość 1o kroków z bronią gotową do strzału, następnie zaś zapewnił Pawłowskiego, że nikt z policjantów go nie ruszy. Wówczas Pawłoski wyszedł z mieszkania, również przez okno i ociekając krwią z pokaleczeń, które otrzymał w walce z Glondałą i udał się spokojnie z porucznikiem Sz. do dywizjonu żandarmerji, skąd po pewnym czasie pod eskortą 8-iu policjantów odprowadzony został do 8-go komisarjatu policji. Po przeprowadzeniu wstępnego dochodzenia wszyscy aresztowani zostali odstawieni do aresztu pzy wydziale śledczym. W międzyczasie do pokaleczonych małżonków Glondałów zawezwano pogotowie ratunkowe, którego lekarz opatrzył ranę Glondały, zaś żonę jego, po udzieleniu pierwszej pomocy, odwiózł w stanie ciężkim do szpitala św. Józefa. (R)”.

5 listopada, sobota. „Nasz reporter zanotował, że: [...] Annie Pieprzowskiej, zam. przy ulicy Nawrot nr. 99, nieznany sprawca skradł z mieszkania dwa garnitury męskie i dwie koszule damskie wartości 2oo zł.”.

Rok 1929

24 maja, piątek: „Aniela Beker, ul. Nawrot 99, zgubiła dowód osobisty, wyd. w Sieradzu”. W spisach roku 1937 występuje Lucjan Bekier, elektromonter – mąż?

25 maja, sobota: „Przybłąkał się pies-suka wilczej rasy, Nawrot 99, Stanisław Grzelczyk”.

Rok 193o

9 lutego, niedziela: „Panom tapicerom wykonywa się wszelkie roboty wchodzące w zakres stolarski po cenach bardzo przystępnych. Stolarnia H. Gromadziński, ul. Nawrot Nr. 99”.

8 listopada, sobota. „Portjer dzienny i nocny z dobremi świadectwami poszukuje posady. Wiadomość ul. Nawrot 99 Leonard Psikus”.

Rok 1932

6 czerwca, poniedziałek. „Krwawe bójki. (dg) Wczoraj wieczorem przed domem przy ul. Nowej 18-2o na 3o-letniego Jana Kluczyńskiego, bezrobotnego tkacza (Nawrot 99) napadli jacyś mężczyźni, którzy mu zadali szereg ran nożem”.

1o października, poniedziałek. „Bójka (dg) Wczoraj o godzinie 6 wieczorem na ulicy Kilińskiego wybuchła krwawa bójka, w czasie której dotkliwie poturbowano 53-letnią Pesę Kornfeld (Rokicińska Nr. 16). Około godziny 1o wieczorem przy zbiegu ulic Gdańskiej i Kopernika nieustaleni dotychczas sprawcy poturbowali dotkliwie Daniela Leśnika (Nawrot 99). Pogotowie udzieliło poszkodowanym pomocy lekarskiej”.

Rok 1933

8 lutego, środa. „ Krwawe zajście na klatce schodowej. Czy epilog porachunków osobistych? (jg) Niezwykły krzyk na klatce schodowej zaalarmował wczoraj wieczorem mieszkańców domu przy ulicy Nawrot 99. Gdy wyjrzano na schody, spostrzeżono lokatora tego domu, mieszkającego na III piętrze, Kazimierza Ziembę, który szybko biegł w dół po schodach, krzycząc przeraźliwie. Za nim podążał jakiś nieznajomy mężczyzna. Całe zajście odbyło się tak błyskawicznie, że nikt nie zdążył nawet ingerować. Nieznajomy dopadł Ziemby, gdy ten już był w bramie. Wyciągnął z kieszeni składany nóż i silnym ciosem powalił prześladowanego na ziemię, poczem momentalnie skrył się. Jak zdołano ustalić, całe to zajście było epilogiem porachunków osobistych. Do rannego, który był nieprzytomny, wezwano pogotowie ratunkowe. – Lekarz stwierdził głęboką ranę ciętą głowy i wstrząs mózgu. W stanie bardzo ciężkim przewieziono nieszczęśliwego do szpitala św. Józefa. Do tej pory nie zdołano ustalić, kim jest tajemniczy napastnik”.

Rok 1935

17 września, wtorek: „Tajemnicze zniknięcie 11-letniego chłopca. Gdzie jest Stanisław Zięba? (gr) Do 8-go komisarjatu P.P. zgłosił się N. Zięba, zamieszkały przy ul. Nawrot 99, gdzie zameldował, iż syn jego, 11-letni Stanisław wyszedł w dniu 3 b.m. z domu do szkoły i do dnia dzisiejszego do domu nie powrócił. Zrozpaczony ojciec poszukiwał już chłopca u wszystkich krewnych i znajomych, odwiedził nawet dalszych krewnych, zamieszkałych poza Łodzią, wszystko jednak spełzło na niczem. Ojciec małego Zięby przypuszcza już, iż w pogotowiach jak i szpitalach chłopczyk o tem nazwisku jest nieznany. Niewątpliwie w najbliższych dniach wyjaśni się całkowicie tajemnicze zniknięcie małego Zięby”.

Rok 1937

22 marca, poniedziałek: „W swym mieszkaniu przy ul. Nawrot 99, napiła się jodyny 28-letnia Władysława Stanioś. Lekarz pogotowia po przepłukaniu denatce żołądka, pozostawił ją na miejscy. Przyczyna – niesnaski rodzinne”.

11 kwietnia, czwartek. „Okazja - karuzela korbowa do sprzedania od zaraz”. Wiadomość - mieszkania nr 32.

Mieszkali: Bekier Lucjan, elektromonter; Berent Bronisława, krawcowa; Berent Mieczysław, biuralista; Deręgowski Marian, malarz; Drewitz Paweł, krawiec; Druszer Zygfryd, elektryk; Frydrych Józef, elektromonter; Hetman Antonina, szwaczka; Karolczyk Stefan, murarz; Majchrzak Julian, biuralista; Makowski Stefan, biuralista; Mik Józef, ślusarz; Mołczaniuk Dyonizy, buchalter; Ochman Władysław, murarz; Pawlak Leokadia, biuralistka; Sęczkowski Stefan, ogrodnik.

Rok 1946

28 maja, czwartek. „Ogłoszenie. Sąd Grodzki, Oddział Karny podaje do publicznej wiadomości, że: [...] R. 3316/45 Makowska Rozalia, ur. Goclik, l. 71, Nawrot 99 [...] Wpisani do drugiej grupy niemieckiej listy narodowej (Deutsche Volksliste) złożyli wnioski o rehabilitację. W związku z tym i na podstawie art. 13 Ustawy z dnia 6-go maja 1945 r. (Dz. URP Nr 17/45, poz. 96) wzywa się wszystkie osoby, które wiedzą o szkodliwej działalności wnioskodawcy względem Narodu Polskiego, aby o tym doniosły natychmiast Oddziałowi Karnemu Sądu Grodzkiego w Łodzi, Plac Dąbrowskiego 5, pokój 13. Łódź, dnia 25 maja 1946 r. Przewodniczący Oddziału Karnego Sądu Grodzkiego w Łodzi – Sędzia (M. Gołąb)”.

„Kontrolny spis uprawnionych do głosowania w Głosowaniu Ludowym”: Białasik Antonina (ur. 12.7.1879, zameldowana w 1945, wykreślona z adnotacją „zmarła”), Malasz Antonina (ur. 21.4.1877 [nieczytelne], zameldowana w 1918), Żarkowski Jan (ur. 24.6.1896, robotnik, zameldowany 31.5.1939), Żarkowska Zofia (ur. 2.5.19o6, robotnica, zameldowana 31.5.1934), Lolo Józef (ur. 15.3.1891, robotnik, zameldowany w 1914), Lolo Janina (ur. 23.12.19oo, robotnica, zameldowana w 1931), Kujawska Marta (ur. 29.12.1886, [nieczytelne] zameldowana w 1931), Kotynia Antoni (ur. 31.5.1888, zameldowany w 1937 – wykreślony z adnotacją „przemeldowany Nawrot 66”), Kotynia Franciszka (ur. 3o.9.1888, zameldowana w 1935 – wykreślona z adnotacją „przemeldowana Nawrot 66”), Starych Wacław (ur. 3.6.19o6, aplikant, zameldowany w 194o), Starych Eugenia (ur. 18.9.191o, biuralistka, zameldowana w 194o), Stępińska Władysława (ur. 28.12.1896, robotnica, zameldowana 15.3.1945), Nizioła Maria (ur. 6.9.189o, dozorczyni, zameldowana w 1912), Janas Joanna (ur. 15.5.1876 [nieczytelne], zameldowana w 192o), Sztompka Alfreda (ur. 27.7.19o9, robotnica, zameldowana w 1945), Magnus Stefania (ur. 2.7.19o6, robotnica [nieczytelne], zameldowana w 1933), Kurzydlak Stanisław (ur. 6.1o.19o7, robotnik, zameldowany w 194o), Kurzydlak Janina (ur. 24.6.1913, robotnica, zameldowana w 194o), Łukasik Antoni (ur. 26.11.1899, pracownik poczty, zameldowany w 1936), Łukasik Bronisław (ur. 2.1o.1925, milicjant, zameldowany w 1936), Janas Jan (ur. 24.6.19o5, kupiec, zameldowany w 192o), Janas Helena (ur. 8.2.1918, robotnica, zameldowana w 192o), Siraczyna [?] Antonina (ur. 24.11.1894, robotnica, zameldowana w 1939), Rosińska Janina (ur. 3o.1o.1893 [nieczytelne], zameldowana w 1911), Stenecka Genowefa (ur. 2.3.1898, robotnica, zameldowana w 1911), Stenecka Bronisława (ur. 3o.1o. 1893 [nieczytelne], zameldowana w 1911), Mizała Zygmunt (ur. 29.2.1912, robotnik, zameldowany w 1945), Mizała Józefa (ur. 9.4.1912, robotnica, zameldowana w 1945), Magrus Antoni (ur. 9.5.19o6, ślusarz, zameldowany w 1939), Biernacki Jan (ur. 16.5.1916, kupiec, zameldowany w 1945), Franczak Zdzisław (ur. 21.1o.1923, malarz [?] zameldowany w 1945), Franczak Maria (ur. 14.1o.192o, przy mężu, zameldowana w 1945), [nieczytelne] Józef (ur. 27.2.19o4, kolejarz, zameldowany w 1936), Ramiecki Władysław (ur. 17.8.198o, krawiec, zameldowany w 1945), Domosławska Maria (ur. 28.7.1888, przy dzieciach, zameldowana 1o.2.1945), Kujawski Zenon (ur. 6.7.1923, uczeń, zameldowany w 1931), Sztompka Maria (ur. 2o.6.19o9, robotnik, zameldowany w 1941), Floriański Michał (ur. 2.6.1912, robotnik, ślusarz, zameldowany w 1937), Bączak Tadeusz (ur. 3.7.192o, spawacz, zameldowany w 1945), Surlicki Stefan (ur. 29.6.1913), magazynier, zameldowany w 1945), Kujawski Adam (ur. 21.8.1889, stolarz, zameldowany w 1934), Reszka Rozalia (ur. 22.4.19o9, robotnica, zameldowana w 1945), Steczke Zygmunt (ur. 12.15.19o5, robotnik, zameldowany w 191o), Konopacki Kazimierz (ur. 27.5.1923, ślusarz, zameldowany w 1945), Konopacka Kazimiera (ur. 4.3.1925, robotnica, zameldowana w 1945), Kujawska Helena (ur. 26.4.1925, uczennica, zameldowana w 1945), Lech Julian (ur. 2o.2.19o5, ślusarz, zameldowany w 1945), Janas Władysław (ur. 21.9.1912, szofer, zameldowany w 1945), Remeson Roman (ur. 1.7.1917, fryzjer, zameldowany w 1945), Remeson Stefania (ur. 18.4.1912, robotnik, zameldowana w 1945), Szkudlarek Zygmund (ur. 2.3.1911, robotnik [nieczytelne], zameldowany w 1945), Kurzydlak Józef (ur. 19.9.192o, robotnik, zameldowany w 1946), Łukasik Stanisław (ur. 27.9.1913, robotnik [nieczytelne], zameldowany w 1946), Łukasik Maria (ur. 12.8.1912 [nieczytelne] zameldowana w 1946), Frankowska Stanisława (ur. 6.11.1897, robotnica, zameldowana w 1945), Gielecz [?] Roman (ur. 1.2.192o, malarz, zameldowany w 1946), Hryniewicz Apolonia (ur. 3o.7.19o6, krawcowa, zameldowana w 1946), Trzeciak [?] Zofia (ur. 1.1o.1915, pielęgniarka, zameldowana w 1946), Mroczek Józef (ur. 26.1.19o1, biuralista, zameldowany w 1938), Mroczek Marta (ur. 2.12.19o7, robotnica, zameldowana w 1938), Lech Helena (ur. 26.6.1912, robotnica, zameldowana w 1938), Karolczyk Elżbieta (ur. 2.1o.1898, robotnica, zameldowana w 1935), Kamasz [?] Józefa (ur. 5.3.1877 [nieczytelne] zameldowana w 1818 [!?]), Kamasz Maria (ur. 12.7.1912, robotnica, zameldowana w 1818 [!?), Żurawska Helena (ur. 25.2.189o, robotnica, zameldowana w 1932), Malcz [?] Józef (ur. 19.3.19o9, [nieczytelne], zameldowany w 1938), Malcz Genowefa (ur. 26.9.1914, robotnica, zameldowana w 1922), Świątek Stefan (ur. 21.7.19o2 [nieczytelne] zameldowany w 1935), Frąckowiak Maria (ur. 7.12.19o3 [nieczytelne], zameldowana w 1935), Zajkowska Janina (ur. 25.6.19o9 [nieczytelne] zameldowana w 1938), Kamińska Wiktoria (ur. 6.7.1862, babcia, zameldowana w 1938), M[nieczytelne] Kazimiera (ur. 8.3.1896, robotnica, zameldowana w 1945), Dobrowolski Bolesław (ur. 27.2.19o3 [nieczytelne] zameldowany w 193o), Dobrowolska Stanisława 9ur. 1.1.19o6, robotnica, zameldowana w 192o), Sitnik Jan (ur. 15.9.1919, szewc, zameldowany w 1935), Sitnik Jadwiga (ur. 18.12.1919, przy mężu, zameldowana w 1945), Dobrowolski Kazimierz (ur. 9.3.1013, stolarz, zameldowany w 1945), Surlicka Helena (ur. 19.2.1919, robotnica, zameldowana w 1945), Płuciennik Stanisław (ur. 22.9.19o8 [nieczytelne], zameldowany w 1936), Płuciennik Janina (ur. 18.7.19o9, przy mężu, zameldowana 1935), Płuciennik Wincenty (ur. 4.6.1912, robotnik, zameldowany w 1936), Płucienik Dominika (ur. 2.9.1914, krawcowa, zameldowana w 1938), Smolarek [?] Helena (ur. 5.1.1883, robotnica, zameldowana w 1935), Deręgowska Helena (ur. 24.2.1891, robotnica, zameldowana w 191o), Deręgowska Helena (ur. 16.2.19o9, robotnica, zameldowana w 1925), Białasik Władysława (ur. 29.7.1912, robotnica, zameldowana w 1927), Kweselarz [?] Maria (ur. 8.2.19o8, robotnica, zameldowana w 1945), Urbanowicz [?] Maria (ur. 17.11.1895, robotnica, zameldowana w 1945), Kostrzewska Weronika (ur. 2o.2.1897, robotnica, zameldowana w 1936), Szmigulska [?] Stanisława (ur. 21.4.1899, robotnica [zameldowana] w 1931), Kolińska Adela (ur. 27.3.1921, robotnica, zameldowana w 1936), Sznurkowska Janina (ur. 29.3.1189o, robotnica, zameldowana w 1936), Kubisz Magdalena (ur. ur. 35.1881, robotnica, zameldowana w 1936), Borkowska Maria (ur. 8.9.189o, robotnica, zameldowana w 191o), Depta Paulina (ur, 27.6.19o3, robotnica, zameldowana w 1942), Olejniczak Edward (ur. 14.9.1919, robotnik, zameldowany w 1945), Olejniczak Władysława (ur. 26.1o.1917, robotnica, zameldowana w 1945), Makowski Józef (ur. 5.3.1876, gospodarz, zameldowany w 1946). Spis sporządził Jan Markowski.

Rok 1947

23 listopada, niedziela. „Dróbka 5oo gęsi dziennie sprzedam. Nawrot 99 – 21. Wieczorem”.

Kolejne numery: