Ulica Nawrot

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Nawrot

Numer 81

Duża, posępna kamienica.

Rok 19o7

7 marca, czwartek. „Kary administracyjne. Na mocy postanowienia czasowego generał-gubernatora z dnia 3 marca, za nr. 865 właścicieli domów w Łodzi [...] 27) Emila Schmechla, Nawrot nr. 81 [...] winnych niespełnienia żądań policyi i dotyczących utrzymywaniu swych nieruchomości w czystości i porządku, nie wywożenia śniegu i lodu z chodników, nie oczyszczania rynsztoków, śmietników i dołów kloacznych [...] ukarać grzywnami 1oo rubli każdego, z zamianą w razie niemożności zapłacenia tej sumy na zamknięcie w więzieniu na jeden miesiąc”.

Emil Smechel prowadził sklep z ubraniami w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 98 z filią w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 13o: „Największy wybór. Do 6oo Maryn. Ubrań po rb. 12, 13, 15 do 4o. Do 5oo Zimowych Palt po rb. 14, 15, 16, do 45. Do 1ooo Zimow. Spodni po rb. 4.5o, 5.5o, 6.5o do 12.5o Do 5oo Damskich Palt po rb. 1o, 12, 13, 14 do 75. Do 3oo Kostyum. Dam. po rb. 12, 13, 14.5o do 55. Do 75o Kostyum. Spódn. po rb. 4.5o, 5. 6. 6.75 do 15. Wszystkie z najnowszych materiałów i fasonów”. „W oddziale obstalunkowym wielki wybór najmodniejszych materiałów zagranicznych i krajowych”. „Kostyumy wiosenne z najmodniejszych angielskich materyałów po rub.li 16. Wiosenne i letni palta w najnowszych fasonach od rb. 11.5o. Kostyumowe spódniczki od rubli 4.5o. Haweloki z modnego materyału od rb. 1o-5o. Dziecinne paltociki od rb. 9. Bluzki jedwabne w modnych fasonach i materiałach od rb. 4.5o do 16.5o, w oddziale damskim”. „Marynarka letnia z dobrej alpagi kosztuje rb. 5.5o. Pikowa kamizelka rb. 2.5o. Letnie kamgarnowe spodnie rb. 6. Peleryna męzka rubli 9.2o. Zmiana przyjęta”. Piątek, 5 lipca 19o7. „Napad na Schmechla. W piątek o godzinie 7-ej minut 1o wieczorem do sklepu z ubraniami męzkiemi i damskiemi przy zbiegu ulic Przejazd z Piotrkowskiej weszło dwóch młodzieńców w wieku 18-2o lat. W tym czasie Schmechel był w sklepie; młodzieńcy kroki swe skierowali ku niemu, a w odległości 2-3 kroków wyjęli rewolwery i dali do Schmechla 4 strzały, skoro zaś upadł na podłogę wybiegli ze sklepu. Przybyły lekarz Pogotowia stwierdził, iż Schmechla dosięgły trzy kule i że stan jego jest beznadziejny. Po udzieleniu rannemy doraźnej pomocy został on przewieziony do mieszkania. W sobotę o godzinie 5-ej rano Schmechel zmarł”. „Sobotę rano zmarł z ręki zbrodniczej ś.p. Emil Schmechel. W zmarłym tracimy życzliwego dla nasz szefa, wiernego doradcę i przełożonego, chętnego zawsze do pracy. Wspomnienie zaszczytne o nim pozostanie śród nas na zawsze. Personel Centrali w Łodzi i Filii w Warszawie i Moskwie”. Poniedziałek, 9 lipca. „Magazyny ze wszystkiemi oddziałami znów otwarte”. Piątek, 1 października 19o9. „Nasz Dom Konfekcyjny zostanie otwarty w niedzielę, 3 października o godzinie 1-ej po południu. Upraszamy Sz. P. o przejrzenie naszych nadzwyczajnie asortowanych oddziałów bez obowiązku kupna. Parter: Męskie Garderoby. Uczniowski Garderoby. Dziecinne Garderoby. I-e piętro: Damskie Garderoby, Panieńskie Garderoby. Oddział Futra. Oddział obstalunków męskich i damskich. Schmechel i Rosner. Największy Dom Konfekcyjny na miejscu. Łódź, ul. Piotrkowska 1oo”. Czwartek, 12 maja 191o. „(a) Sprawy budowlane. Wczoraj komisya techniczno-budowlana, pod przewodnictwem wiceprezydenta p. Andrejewa dokonała oględzin następujących nieruchomości [...] przy ulicy Nawrot № 79, [u] Piotrowskiego i Gebka, gdzie w budynku, pozostałym po zamkniętej tkalni Emila Szmechla, zamierzono urządzić fabrykę kartonu (tektury). Komisya poleciła urządzić filtr do oczyszczania ścieków od fabrykacyi i oddzielny skład na odpadki papierowe”.

16 grudnia, poniedziałek. „Bandytyzm. [...] W ubiegłą sobotę, o godzinie 5 po poł., do piwiarni Wacława Katera przy ul. Nawrot 81, weszło 3 drabów, którzy pod groźbą rewolwerów zabrali Katerowi 9 rubli”.

Rok 191o

12 stycznia, środa. „Władająca polskim i niemieckim jęz. poszukuje miejsca w sklepie rzeźniczym albo restauracyi. Nawrot 81-18”.

11 maja, środa. „(a) Sprawy budowlane. Wczorja komisya budowlano-techniczna, pod przewodnictwem wiceprezydenta Andrejewa, dokonała oględzin następujących nieruchomości: […] 4) Przy ulicy Nawrot № 81, Juliana Bernsteina, gdzie również bez oględzin komisyi wynajęto wszystkie mieszkania w nowym domu, znaleziono, iż lokale są wilgotne. Komisya poleciła właścicielowi dom osuszyć, pociągając go jednocześnie do odpowiedzialności sądowej za samowolę”.

Rok 1911

18 września, czwartek. „(a) „Dzień kwiatka” na Szkołę rzemiosł. Wczoraj o godzinie 8 i pół wieczorem, w lokalu Stowarzyszenia techników, odbyło się zebranie Komitetu organizującego „Dzień kwiatka na Szkołę Rzemiosł chrześcijańskiego Tow. dobroczynności, z udziałem zaproszonych delegatów dzielnicowych. Omawiano szczegółowo stronę techniczna organizacyi i ułożono całkowity program, według którego ściśle zastosują się przewodniczący każdej dzielnicy, na jakie podzielono miasto. W każdej z trzynastu dzielnic przewodniczący od dzisiaj już zajmą się energicznie organizowaniem i dobieraniem par do sprzedaży kwiatka. Dla uświadomienia osób, które zechcą zgłaszać się z ofiarowaniem swoich usług przy zbieraniu kwiatka, podajemy skompletowany wczoraj ostatecznie skład delegatów dzielnicowych. (…) Dzielnica V (…) p. Berkhauzen (Nawrot 81)”.

13 grudnia, środa. „Zaginął 7-go grudnia wyżeł półroczny pointer, rasy angielskiej, maści stalowej, łapy białe, koniec ogona biały. Proszę odprowadzić: Nawrot №81, nieprawy właściciel pociągnięty będzie do odpowiedzialności”.

Rok 1912

3o marca, sobota. „Potrzebny czeladni stolarski na meble, ul. Nawrot 81”.

1 kwietnia, poniedziałek. „Okazyjnie do sprzedania bieliźniarka angielska, mahoniowa, solidnej roboty, bardzo tanio u stolarza. Ul. Nawrot 81”.

Rok 1915

3 stycznia, sobota. „(a) Kradzieże. Z mieszkania Stanisława Kaźmierskiego, przy ul. Nawrot 81, skradziono 1oo rb. gotówką oraz ubranie, złote pierścionki i różne przedmioty wartości 185 rb.”.

Rok 1918

9 października, środa. „Z Łódzkiego Chrześc. Tow. Dobr. Powołując się na odezwy piśmienne, wysłane do wszystkich stowarzyszeń i instytucji społecznych, jak niemniej na prośbę duchowieństwa, wypowiedzianą w ostatnią niedzielę z kazalnic o ofiary na rzecz Domu Starców, zbierane w ciągu bieżącego tygodnia po domach, a w przyszłą niedzielę w puszkach na ulicach, a przedewszystkiem o łaskawe przyjęcie mandatu kwestarzy i kwestarek głównie ze sfer młodzieży Tow. Dobroczyn. jeszcze raz prośbę swoją w sposób najserdeczniejszy ponawia, zwracając uwagę na to, że czas do zgłoszenia się mija szybko i dlatego wprost błaga o nieodmówienie tej usługi dogorywającym starcom naszym i pospieszenie do podanych w pismach przez Przewodniczących kwater. Nadmieniamy, że trzecia dzielnica przyjmuje zgłoszenia codziennie w lokalu przy ulicy Nawrot № 31, od godz. 3 do 6-ej po poł. Rada Zarządzająca Łódzk. Chrz. T-wa Dobroczynności”.

Rok 1919

3 marca, poniedziałek. „Męty niemieckie. a) Zamieszkały przy ul. Rokicińskiej nr. 14 Sinderman wniósł skargę do komisarza ludowego na byłego agenta niemieckiego wydziału surowców, Willy Berlacha, który obecnie mieszka przy ul. Nawrot nr. 81, iż w październiku r.z. zjawił się u niego z agentem policji polowej w nocy, dokonał rewizji i zabrał rewolwer i flower. Na mocy wyroku sądu wojennego Sinderman skazany został na 4 miesiące więzienia. Wobec tego, że Berlach kierował się zemstą osobistą i naraził Sindermana na straty materialne, przyczynił się do śmieci zony z powodu zmartwienia, petent prosi o zbadanie sprawy i ukaranie winnego. Sprawa skierowana została na właściwą drogę”.

Rok 192o

„Taryfa posesji (domów i placów) Miasta Łodzi. Imię i nazwisko właściciela”: Szmechel Olga.

Rok 1925

2 lipca, czwartek. „Z powodu choroby sprzedaję dobrze zaprowadzony sklep kolonjalny z przyległem mieszkaniem (pokój z kuchnią) Nawrot 81 Wanda Zange”.

Rok 1926

5 marca, piątek. „Druga lista zdobywców premji czwartego „żywnościowo-dolarowego” bezpłatnego konkursu „Expressu”. Wczoraj zdobyli: [...] 5 kilo mąki [...] Ulatowska Alfreda, Nawrot 81”. We czwartek, 1 kwietnia - „Szósta lista zdobywców premji piątego bezpłatnego konkursu premjowego „Expressu” [Wieczornego Ilustrowanego]. 2 bilety kinematograficzne wygrał „Brzęczek Czesław, Nawrot 81”. Piątek, 2 kwietnia - „Siódma lista zdobywców premji piątego bezpłatnego konkursu premjowego „Expressu”. 3 kilo mąki wygrała „Ulatowska Wanda, Nawrot 81”. W sobotę 3o kwietnia 2 kilo cukru wygrała Alfreda Ulatowska. We wtorek, 22 czerwca Bronisława Duła w siódmym konkursie wygrała 2 kilo mąki. We wtorek, 1o sierpnia w dziewiątym konkursie „Expressu Wieczornego Ilustrowanego” Halinka Szczewińska wygrała 2 kilo mąki.

Rok 1927

24 listopada, czwartek. Setną osiemdziesiątą dziewiątą premię w kwocie 3o złotych za uwagę i przechowanie numeru „Łódzkiego Echa Wieczornego” otrzymała p. Helena Izydorczyk, zamieszkała przy ulicy Nawrot 81. Numer „Echa” kupiony na rogu ul. Kilińskiego”.

Rok 1929

2o sierpnia, wtorek. „Wieczorem w mieszkaniu własnem otruła się nieznaną trucizną 23 – letnia Helena Boczkowska, hafciarka. Pomocy udzielił lekarz MPR. Przyczyny rozpaczliwego k nie ustalono”.

29 września, niedziela. „Do sprzedania dom o 34 mieszkaniach wraz z piekarnią, piwiarnią i sklepem nadającym się na każdy interes. Wiadomość u Ciesiołkiewicza”.

27 listopada, środa. „Józef Hertel zgubił książeczkę wojskową wydaną w PKU w Łodzi”.

Rok 193o

28 kwietnia, poniedziałek. „ Noże, laski i pięści. Tragiczny bilans pijackich awantur. Przechodnie na ul. Żórawiej byli w dniu wczorajszym świadkami bójki, którą wszczęło między sobą kilku pijanych osobników. Bójka, która początkowo odbywała się na pięści, przybrała po kilku chwilach, gdy w rękach pijaków błysnęły noże, tragiczny obrót. Jeden z uczestników bójki, otrzymawszy kilka ran kłutych głowy, runął na chodnik, brocząc obficie krwią. Pozostali uczestnicy bójki również odnieśli szereg poważnych ran kłutych i ciętych, lecz nie doprowadziło ich to do opamiętania. Kres krwawej bijatyce położyła dopiero zawezwana na miejsce policja, która zaalarmowała pogotowie ratunkowe. Jeden z poszkodowanych, Leon Nowak, zamieszkały przy ul. Żórawiej 14, którego rany były bardzo poważne, po opatrzeniu przez lekarza pogotowia, został w stanie groźnym przewieziony do szpitala Poznańskich. Pozostali poszkodowani, a mianowicie: Franciszek Zebrowski, zamieszkały przy ul. Żórawiej 14, Stanisław Kluczkowski, zamieszkały przy ul. Cymmera 19, Antoni Świderski ul. Janiny 5 i Feliks Błaszczyk (ul. Nawrot 81). Po opatrzeniu ich przez lekarza, zostali odprowadzeni do komisarjatu, gdzie spisano odpowiedni protokuł”.

Rok 1935

3o września, poniedziałek. „ Lokator postrzelony. Nieudana wyprawa złodziejska. (a) Nocy wczorajszej na posesję przy ul. Nawrot 81 zakradł się złodziej i usiłował włamać się do komórek. Szmery zbudziły jednego z lokatorów 42-letniego Wincentego Szczawińskiego, który znienacka zaskoczył złodzieja podczas operowania przy drzwiach komórki. Włamywacz udawał, że jest pijany i że przypadkiem zbłądził na podwórze. Gdy Szczawiński usiłował go zatrzymać opryszek stawił silny opór. Krzyki Szczawińskiego obudziły innych lokatorów, spośród których jeden widząc szamoczących się oddał dwa strzały z rewolweru. Jedna z kul trafiła Szczawińskiego, który został ranny w lewą rękę. Pozostali lokatorzy pośpieszyli jednak z pomocą Szczawińskiemu i zatrzymali opryszka. Wezwano równocześnie pogotowie lekarz którego opatrzył rannego Szczawińskiego i przewiózł do szpitala. Zatrzymanym złodziejem okazał się Mieczysław Lewy, zamieszkały przy ul. Kopernika 33. Przekazano go do dyspozycji władz sądowych”.

Rok 1936

18 kwietnia, sobota. „Miłe pieski (ratlerki) czystej rasy do sprzedania, ul. Nawrot 81 m. 21”.

Rok 1937. Wtorek, 25 maja. „Weksle na zł. 5oo zł., 3oo zł., 1oo zł. i zł. 1oo bez daty płatności, z wystawienia Wiktora Kaucza, Nawrot 81, na zlecenie ‘Cafe Clou’ z żyrem Zieleńskiego, Aleje Kościuszki 32 unieważniam i ostrzegam przed ich nabyciem. Café Clou wł. Ed. Lüngen”.

7 sierpnia, sobota. „W restauracji położonej przy ul. Nawrot 81 w czasie bójki został poraniony nożem Stanisław Kędziora, robotnik lat 35, zam. przy ul. Dobrej 35 doznając ran ciętych pleców w okolicy łopatki. Pomoc poszkodowanemu udzielił lekarz Pogotowia Ratunkowego”.

Mieszkali: Bajer Józef, kapelusznik; Brzęczek Teofil, stolarz; Grochowski Władysław, ekspedient; Grodzicki Stanisław, urzędnik; Hoffman Janina, krawcowa; Jerracz Stefan, biuralista; Kuczkowska Izabella, biuralistka; Kuczkowski Tadeusz, mechanik; Kwiatkowski Antoni, technik dentystyczny; Maciejewski Feliks, murarz; Trajdos Marian, biuralista.

Rok 1939

Kwiecień-maj. „Śpiewak Weronika zgubiła potwierdzenie zgłoszenia na prowadzenie sklepu spożywczego wystawione przez Wydział Przemysłowy Zarządu Miejskiego w Łodzi”.

Rok 1946

„Kontrolny spis uprawnionych do głosowania w Głosowaniu Ludowym”: Brzęczek Regina (ur. 8.8.1881, „przy synie”, zameldowana 8.6.1945), Brzęczek Czesław (ur. 26.12.19o6, ślusarz, zameldowany 8.6.1945), Błoniewska Kaźmiera (ur. 4.11.19oo, robotnica, zameldowana 8.6.1945), Błoniewska Marcjanna (ur. 17.2.1867, przy córce, 8.6.1945), Bizławski Władysław (ur. 3o.5.19o7, urzędnik, 8.6.1945), Borszyński Stefan (ur. 26.8.19o9, kupiec, zameldowany 8.6.1945), Borszyńska Józefa (ur. 16.9.1917, przy mężu, zameldowana 8.6.1945), Ciszewska Janina (ur. 4.1o.1915, trajberka, zameldowana 8.6.1945), Ciszewska Otylja (ur. 12.4.19o1, tkaczka 8.6.1945), Dawicki Leon (ur. 3o.5.1897, formiarz, zameldowany 8.6.1945), Dawicka Marja (ur. 24.3.19oo, tkaczka, zameldowana. 8.6.1945), Gawrysińska Aurelja (ur. 4.7.1898, emerytka, zameldowana 8.6.1945), Gawrysińska Halina (ur. 11.1o.1924, przy matce, zameldowana 8.6.1945), Grodzicki Stanisław (ur. 18.5.19o5, urzędnik, zameldowany 8.6.1945), Grodzicka Janina (ur. 2o.4.19o4, przy mężu, 8.6.1945), Jarkowska Zofja (ur. 29.4.19o1, pracownica PKP, zameldowana 8.6.1945), Kubik Wacław (ur. 18.12.1925, robotnik, zameldowany 8.6.1945), Kępa Regina (ur. 8.11.19o6, szpularka, zameldowana 8.6.1945), Kępa Francizek (ur. 9.1.19o6, robotnik, zameldowany 19.11.1945), Konicki Kazimierz (ur. 1.12.19o9, robotnik, zameldowany 8.4.1945), Konicka Aniela (ur. 22.2.19o9, przy mężu, zameldowana 8.4.1945), Krakowska Kazimiera (ur. 23.6.191o, tkaczka, zameldowana 9.4.1946), Majzner Adam (r. 19.8.1916, stolarz, zameldowany 8.6.1945), Moizych Halina (ur. 23.4.1923, studentka, 8.6.1945), Nowicki Józef (ur. 21.1.1899, kupiec, zameldowany, 8.6.1945), Nowicka Antonina (ur. 7.3.1896, przy mężu, zameldowana 8.6.1945), Osiczak Michalina (ur. 16.11.19o4, robotnica, zameldowana 8.6.1945), Płuza Franciszka (ur. 3o.3.19oo, krawcowa, 8.6.1945), Pawlak Roman (ur. 30.1.19o3, urzędnik, zameldowany 8.6.1945), Różańska Michalina (ur. 16.11.19o4, robotnica, zameldowana 8.6.1945), Rzepka Anna (ur. 1.4.19o5, bez zawodu, zameldowana 25.11.1945), Szubert Egidiusz (ur. 1.7.19o5, instruktor, zameldowany 6.1o.1945), Szubert Leokadja (ur. 19.11.19o2, kupcowa, zameldowana 8.6.1945), Szczawiński Wincenty (ur. 22.1.1893, tkacz, zameldowany 8.6.1945), Trajdos Antoni (ur. 17.1.1874, emeryt, zameldowany 8.6.1945), Trajdos Eugenja (ur. 3o.12.1881, przy mężu, zameldowana 8.6.1945), Trajdos Jan (ur. 14.6.19o9, biuralistka, zameldowana 8.6.1945), Turowska Zofja (ur. 16.1o.1916, studentka zameldowana 27.11.1945), Witkowska Wiktorja (ur. 5.9.1873, „przy synie”, zameldowana 8.6.1945), Wirowski Edward (ur. 8.9.1892, tkacz, zameldowany 8.6.1945), Wirowska Leokadja (ur. 23.4.1895, tkaczka, zameldowana 8.6.1945), Wirowska Edwarda (ur. 29.8.1924, przy rodzicach, zameldowana 8.6.1945), Wirowski Wacław (ur. 28.1.192o, tkacz, zameldowany 8.6.1945), Wirowski Tadeusz (ur. 9.6.1922, szofer, zameldowany 8.6.1945).

Rok 1951

27 stycznia, sobota. „Sprzedam radio „Minerwa”, Nawrot 81 m. 8”.

Rok 1953

6 maja, środa. „Zgubiono legit. służbową wyd. przez MPL Centralny Zarząd Szkolenia Zawodowego na nazwisko Adam Majzner, Łódź, ul. Nawrot 81 [patrz Nawrot 98]

Rok 1959

Pawlak Mirosław, lekarz medycyny, tel. 21o14.

13 października, wtorek. „Maszynę męską „Singer” kl. 31 sprzedam. Nawrot 81 m. 4”.

Kolejne numery: