Ulica Nawrot

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Nawrot

Numer 63

Pusty plac sąsiadujący z fabryką.

Rok 19o5

19 kwietnia, środa. „Potrzeba dwóch pomocników fryzjerskich na W. Sobotę za drobnym wynagrodzeniem. Nawrot 63”.

16 sierpnia, środa. „Sprzedam rower w dobrym stanie, mocnej budowy, zdatny dla ciężkiej osoby. Nawrot 63 m. 28”.

Rok 19o6

6 lipca, piątek. „Ś.p. Franciszek Borgiusz Adamkiewicz po długich i ciężkich cierpieniach, zasnął w Bogu dnia 5-go lipca r.b., przeżywszy lat 76. Pogrążeni w głębokim smutku żona, córki i zięciowa zapraszają krewnych i znajomych na wyprowadzenie drogich nam zwłok, w sobotę, 7 lipca r.b. z domu przy ul. Nawrot 63, do kościoła św. Krzyża o godz. 9 rano, a po nabożeństwie na Stary cmentarz katolicki”.

Rok 19o7

1 marca, piątek. „Od 5-go marca potrzebny subiekt felczerski Nawrot 63”.

24 października, czwartek. „Bandyci. Z 18 osób, które w swoim czasie były aresztowane pod zarzutem bandytyzmu, 13 przyznało się, że należały do partii maksymalistów-rewolucyonistów. Celem ich było wysyłanie listów z żądaniem pieniędzy i napadanie z bronią. Terroryzując w ten sposób mieszkańców, otrzymywali pieniądze. Redakcyą listów zajmował się Antoni Kubiak z drukarni „Kuryera Łódzkiego”. Przyznali się oni do następujących napadów i grabieży: Na ulicy Wodnej № 18, ze sklepu Cymberknopfa zabrali cały targ dzienny [kolejny napad zdarzył się 28 października. Tym razem zjawiło się „1o ludzi, którzy pod groźbą rewolwerów zażądali pieniędzy. W tymże czasie ulica przechodziło sporo ludzi, którzy usłyszawszy krzyk Zimberkopfa podeszli do sklepu, wtedy bandyci widząc przewagę, zbiegli”]. Dwa razy byli u Jankla Goldsteina (Nawrot 63), gdzie dokonali grabieży. Napadli na sklep Krenicera przy ul. Widzewskiej № 1o9. W celu grabieży zabili Borucha Satanowskiego, właściciela składu siana przy ulicy Widzewskiej № 94. Wysłali po dwa listy z groźbami do Krenicera i do szewca Mandy (Piotrkowska 118). Jeden z nich wypadkowo zabił na ulicy Targowej dziewczynkę Zofią Bachlińską. Zabili właściciela domu Kezina”.

25 października, piątek. „Histeryczne konwulsye. Od dłuższego już czasu „Kuryer Łódzki”, nie przebierając w środkach, szkalował „Rozwój”. Na napaści, na pokątnie prowadzone intrygi – w odpowiedzi mieliśmy tylko pogardliwe milczenie, gdyż trudno walczyć z tym, kto strzela z za płotu, świadomie przekręca fakty, intryguje w sposób, który przekracza wszelkie w Łodzi tak szeroko tolerowane granice. Dziś rano znów napadł na nas w brutalny sposób „Kuryer Łódzki”. Brudną tę napaść pominęlibyśmy milczeniem, gdyby nie fakt, że i pracownicy drukarni wystąpili z listem. Więc dla pracowników drukarni, którzy nie mogą mieć wpływu na kierowników pisma, zaznaczamy: 1-o) Nietylko „Rozwój”, lecz i niemieckie pisma miejscowe zaznaczyły, że Kubiak pracował w drukarni „Kuryera Łódzkiego”, a to na zasadzie protokółu urzędowego. Zresztą potwierdzają to w swoim liście sami pracownicy drukarni „Kuryera Łódzkiego”. 2-o) Pisma niemieckie zaznaczyły, że K. był zecerem drukarni „Kur. Łódz.”; u nas wyraz „zecer” został usunięty na interpelacyę pp. zecerów naszej drukarni, którzy wystąpili bardzo koleżeńsko względem pracowników drukarni „Kuryera Łódzkiego” solidaryzować się z działalnością piszących w „Kuryerze Łódzkim”, którzy faktycznie, skoro usłyszą wyraz „Rozwój” dostają ataków konwulsyi histerycznych… no i może innych! Redakcya”.

18 listopada, poniedziałek. „Uczeń z 2 klasowem wykształceniem potrzebny do zakładu felczerskiego. Ul. Nawrot 63”.

Rok 19o8

21 lutego, piątek. „Potrzebny zdolny subjekt felczerski. Leonow, Nawrot 63. Mieszkał też w roku 1918 – „Leonow P., felczer” [patrz Nawrot 41].

Rok 19o9

19 sierpnia, czwartek. „Rower szosowo-wyścigowy do sprzedania, Nawrot 63, w zakładzie felczerskim”.

17 listopada, sobota. „Potrzebna bufetowa do sklepu rzeźnickiego, obeznana z tym fachem. Ul. Nawrot № 63”.

Rok 191o

11 stycznia, wtorek. „Potrzebna bufetowa do sklepu rzeźniczego, mówiąca po niemiecku i obeznana z tym fachem. Ul. Nawrot 63”.

21 stycznia, piątek. „Filia rzeźnicza w dobrym punkcie zaraz i tanio do sprzedania. Wiadomość Nawrot № 63”.

11 marca, piątek. „Rower w dobrym stanie do sprzedania. Nawrot 63, felczer”.

7 maja, sobota. „Sklep rzeźnicki do sprzedania. Wiadomość Nawrot № 63”.

13 września, wtorek. „Potrzebna panna do szycia. Wiadomość: ulica Nawrot № 63, Herman”.

Rok 1911

13 stycznia, piątek. „Potrzebna zdolna sklepowa mówiąca po niemiecku do sklepu rzeźnickiego, Nawrot 63”.

27 lipca, czwartek. „Potrzebny pomocnik fryzjerski na soboty i niedziele Nawrot № 63”.

Rok 1912

13 kwietnia, sobota. „Rower szosowo-wyścigowy do sprzedania, Nawrot 63 u felczera”.

1 czerwca, sobota. „(x) O chodnik. Właściciel posesyi przy ulicy Nawrot, pomiędzy Targową a Wodną, skutkiem pobudowania parkanu, wbrew wszelkim przepisom, pozostawił miejsce dla chodnika wolne zaledwie tej szerokości, że dwie osoby minąć się nie mogą. Oburzeni tem mieszkańcy danej dzielnicy wystosowali skargę do prezydenta m. Łodzi, na skutek której zeszła na miejsce komisya z jednym z panów budowniczych miejskich na czele, oraz orzekła, że chodnik jest o 8/1o sążnia za wązki i że musi być doprowadzony do porządku. Ponieważ jednak od tej chwili upłynęło kilka tygodni, a o tej sprawie nic nie słychać, zachodzi obawa, aby kwestya ta, jak wiele innych, nie poszła w zapomnienie ku zadowoleniu właściciela, p. S. Jarocińskiego i dlatego udaję się do Szan. Pana Redaktora z prośbą o łaskawe poruszenie tej sprawy w poczytnem piśmie swojem”.

Rok 1913

29 maja, czwartek. „Potrzebna b. zdolna sklepowa do sklepu rzeźniczego Nawrot nr. 63”.

23 lipca, środa. „Potrzebny subiekt felczerski i uczeń z 2 klas. wykształceniem do felczera Leonowa ul. Nawrot 63”.

2o grudnia, sobota. „Za używanie fałszywych wag. Z Petersburga przybył do Łodzi ze specjalnym wagonem do sprawdzania wag starszy rewident p. Kaziropow, który po dokonaniu rewizyi znalazł niedokładne i fałszywe wagi w różnych sklepach. Wagi te zostały skonfiskowane i sporządzono protokóły które skierowano do sędziego śledczego. Na zasadzie rewizyi pociągnięci do odpowiedzialności: Szyja Wolberg Wschodnia 51, Szlama Kenigsberg Wschodnia 53, Symcha Saubel Kamienna 18, Adolf Rufenach Widzewska 2o, Nusen Przedworek Południowa 16, Estera Bogdańska Południowa 7, Icek Abramowicz Wodny Rynek № 14, Icek Salcenstein, Wodny Rynek № 16, Lejba Goldstein Wodny Rynek № 14, Motyl Dorenbus Targowa № 63, Berek Mertowicz Targowa 54, Jakób Goldstej Nawrot 63 […]”.

Rok 1914

ć „Zginął pies duży żółty, uszy i ogon obcięte; wabi się „Nygus”. Uprasza się o odprowadzenie, ul. Nawrot 63, Lutrosiński”.

Rok 1918

Mieszkali: Leonow P., felczer [w spisach 192o figurował Piotr Leonow, fryzjer, Nawrot 41].

Rok 1919

3 grudnia, środa. „Ujęcie złodzieja. (x) Wczoraj do sklepu jubilerskiego Tadeusza Bańkowskiego przy ulicy Nawrot 63, weszli jacyś ludzie, którzy zażądali okazania pierścionków złotych. Podczas wyboru jeden z nich pochwycił pierścionek złoty, poczem obaj wybili szybę w sklepie i uciekli. W pogoni udało się jednego z nich Stanisława Grzelaka zamieszkałego przy ulicy Nowo Lutomierskiej pochwycić i osadzić w więzieniu”. W 1927 zakład jubilerski - Tadeusz Bańkowski. Reklama prasowa z 1937: „Zakład Zegarmistrzowsko-Jubilerski Tadeusz Bańkowski. Łódź, ul. Nawrot 63. Wszelkie przeróbki i reperacje wyrobów jubilerskich i zegarmistrzowskich”. Świadek w procesie mordercy Tyszerów – Laniuchy, patrz Nawrot 14.

Rok 192o

„Taryfa posesji (domów i placów) Miasta Łodzi. Imię i nazwisko właściciela”: Aurich Juljusz, Jarocińskiego Zygmunta S-wie.

Pod „Kooperatywa Łódzkich Robotników” – Stowarzyszenie Czeladzi Ślusarskich. „Ilość kons. 23o8, ilość czł. 472”.

Rok 1927

Rzeźnickie sklepy - St. Łomianowski.

22 czerwca, środa. „Zginął weksel na zł. 5oo wyst. Zygmunt Mieszalski na zlec. Stanisława Pomianowskiego. Ostrzegam przed nabyciem St. Pomianowski Nawrot 63”.

13 lipca, środa. „Przy pracy spadł z rusztowania. Podczas malowania domu przy ulicy Nawrot 63 wydarzył się nieszczęśliwy wypadek. 15-letni praktykant malarski Zygmunt Lewandowski, (Pawia 29) spadł z drabiny, doznając cięższych obrażeń cielesnych. Pogotowie przewiozło go do domu”.

Rok 1928

1 stycznia, niedziela. „Z działu rozrywek umysłowych. Za ostatnie rozwiązanie działu rozrywek umysłowych zamieszczone w dodatku ilustrowanym „Hasła Łódzkiego”, oznaczone zostały następujące osoby: [...] Mieczysław Bańkowski, Nawrot 63 [...]. Czytelnicy, którym w udziale przypadły nagrody wyszczególnione w dodatku ilustrowanym „Hasła Łódzkiego” – winni do wtorku, dnia 3 stycznia do godz. 6 wiecz. zgłosić się do redakcji „Hasła” (Al. Kościuszki 73, I p.) celem podjęcia ich. Zgłosić się winni również ci czytelnicy, którzy nagród wylosowanych im w ub. tygodniu nie odebrali”.

Rok 1937

Mieszkali: Wajnberg Majer, kupiec, tel. 2o1o6; Waszkiewicz Tomasz, funkcjonariusz Policji Państwowej; Zajfman Moszek, krawiec.

Rok 1946

„Kontrolny spis uprawnionych do głosowania w Głosowaniu Ludowym” [Nawrot 63 / Targowa 23]: Bańkowski Mirosław (ur. 16.3.19o8, lekarz, zameldowany 1.6.1917), Bańkowska Regina (ur. 3.8.1913, lekarz, zameldowany 16.1o.1945), Urbanowicz Krystyna (ur. 2.2.1876, przy rodzinie, zameldowana 16.1o.1945), Rogowska Wanda (ur. 1o.3.1912, służąca, zameldowana 16.1o.1945), Dobrowolski Eugeniusz (ur. 28.12.1866, urzędnik, zameldowany 1.6.194o), Dobrowolski Józefa (ur. 3.1.1868, przy mężu, zameldowana 1.6.194o), Dobrowolska Zofia (ur. 2.5.191o, urzędniczka, zameldowana 1.6.194o), Zajączkowski Władysław (ur. 26.6.1915, kupiec, zameldowany 15.7.1945), Kowalska Władysława (ur. 27.8.1914, ekspedientka, zameldowana 5.8.1946), Politańska Natalia (ur. 21.7.1897, ekspedientka, zameldowana 6.12.1939), Politańska Maria (ur. 19.6.1873, przy córce, zameldowana 2.6.1945), Misiak Lech (ur. 3o.5.191o, akwizytor, zameldowany 21.7.1945), Misiak Wacława (ur. 23.7.1914, przy mężu, zameldowana 21.7.1945), Poznański Stanisław (ur. 3o.1.19o6, urzędnik, zameldowany 24.1o.1932), Poznańska Helena (ur. 31.1o.1916, przy mężu, zameldowana 15.4.1932), Widawski Wacław (ur. 1.2.1887, piekarz, zameldowany 15.4.1932), Widawska Waleria (ur. 17.2.1899, przy mężu, zameldowana 15.4.1932), Widawski Tadeusz (ur. 15.5.1925, urzędnik, zameldowany 15.4.1932), Dąbrowski Tadeusz (ur. 7.1.19o9, elektrotechnik, zameldowany 7.1.19o9), Dąbrowska Irena (ur. 7.4.1915, przy mężu, zameldowana 3o.2.1939), Cieślak Józefa (ur. 31.1.1892, przy synie, zameldowana 1o.11.1936), Cieślak Jerzy (ur. 1o.5.1923, ślusarz, zameldowany 1o.11.1936), Raczkowska Tekla (ur. 8.6.1915, urzędniczka, zameldowana 23.8.1945), Perlicjusz Otylia (ur. 24.2.1891, krawcowa, zameldowana w 1913), Cybulski Franciszek (ur. 7.9.19o2, robotnik, zameldowany 7.6.1945), Cybulska Irena (ur. 13.4.19o3, przy mężu, zameldowana 1o.3.1945), Bańkowska Zofia (ur. 16.3.1916, nauczycielka, zameldowana 1.6.1917), Bańkowska Stanisława (ur. 13.1.1889, przy córce, zameldowana 22.7.1922), Bańkowski Mieczysław (ur. 23.9.1923, uczeń, zameldowany 23.9.1923), Rychter Władysław (ur. 2o.9.19o5, elektromonter, zameldowany 22.2.1945), Rychter Genowefa (ur. 2o1o.19o5, przy mężu, zameldowana 22.2.1945), Hetman Ludwik (ur. 247.19o8, urzędnik, zameldowany 3.3.1945), Hetman Stanisława (ur. 6.12.191o, przy mężu, zameldowana 3.3.1945), Zawadzka Irena (ur. 23.9.1921, ekspedientka, zameldowana 3o.11.1945), Pawlak Maria (ur. 25.9.19o5, kupcowa, zameldowana 1o.5.1946), Konikowski Kazimierz (ur. 9.1.1875, emeryt, zameldowany 1.1.19o9), Konikowska Antonina (ur. 13.1.1881, przy mężu, zameldowana 1.1.19o9), Konikowski Franciszek (ur. 7.1.1912, urzędnik, zameldowany 7.1.1912), Konikowski Czesław (ur. 1o.11.1923, ślusarz, zameldowany 1o11.1923), Lutosławska Janina (ur. 2o.11.1913, krawcowa, zameldowana 5.5.1945), Lutosławska Joanna (ur. 2o.5.1895, przy córce, zameldowana 6.2.1946), Orzechowski Wincenty (ur.28.5.1896, robotnik, zameldowany 23.6.1939), Orzechowska Helena (ur. 28.2.1897, przy mężu, zameldowana23.6.1939), Orzechowski Leonard (ur. 9.7.1922, robotnik, zameldowany 23.6.1939), Orzechowska Aleksandra (ur. 11.2.1924, dziewiarka, zameldowana 23.6.1939), Gawrońska Wacława (ur. 8.8.19o2, wdowa, zameldowana 11.11.1938), Gawrońska Zofia (ur. 14.1o.1922, urzędniczka, zameldowana 11.11.1938), Gawrońska Irena (ur. 21.1o.1925, krawcowa, zameldowana 11.11.1938), Goldas Eugeniusz (ur. 1o.7.1915, ślusarz, zameldowany 11.11.1938), Karbowańczyk Piotr (ur. 14.6.1886, dozorca, zameldowany 4.11.1942), Karbowańczyk Eleonora (ur. 28.1o.1886, przy mężu, zameldowana 4.11.1942), Karbowańczyk Adam (ur. 14.6.1913, robotnik, zameldowany 17.9.1945), Karbowańczyk Eugenia (ur. 15.6.1922, przy mężu, zameldowana 25.4.1946), Karbowańczyk Bronisława (ur. 11.12.1925, robotnica, zameldowana 4.2.1945, wykreślona), Kazimierski Józef (ur. 19.3.1917, stróż nocny, zameldowany 26.2.1945), Kazimierska Maria (ur. 2.9.1922, przy mężu, zameldowana 4.2.1945), Kulbat Jan (ur 25.1o.1918, student, zameldowany 8.2.1946).

Kolejne numery: