Ulica Nawrot

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Nawrot

Numer 28

Jednopiętrowy dom z naprzeciwka z urwanym balkonem i spadzistym dachem. Często paląc papierosa patrzyłem w te okna. Odrabianie lekcji, do kuchni po okulary, herbata w szklance... Jest też (sprawdziłem), kamieniste podwórze w kocie łby, przez które dostać się można było na szkolne podwórze. Przez jakiś czas leżały tam ścięte pnie wyższe od największego nawet człowieka. Boisko budowano. Drzewa przeszkadzały, ścięto. Dom zburzono.

Rok 19o2

18 stycznia, sobota. „Do wynajęcia pokój w oficynie przy familii. Ul. Nawrot № 28 m. 15, Antoni Ciesielski.

7 lutego, piątek. „Do sprzedania plac składający się z 6-u mórg, zdatny pod fabrykę, cena przystępna, 3 wiorsty od Łodzi, za Manią. Wiadomość, ul. Nawrot 28, A. Ciesielski”.

Rok 19o3

2 września, środa. „6 mórg gruntu sprzeda w Jagodnicy za Manią tanio. Wiadomość ul. Nawrot № 28 A. Ciesielski”.

Sobota, 12 grudnia. „Tanio sprzedam urządzenie do sklepu spożywczego-galanteryjnego. Nawrot 28 w sklepie”.

Rok 19o6

6 listopada, wtorek. „Zakład krawiecki Stowarzyszenia robotniczego „Zgoda”, ulica Nawrot nr. 28, wykonywa wszelkie roboty w zakres krawiectwa wchodzące z własnych lub powierzonych materyałów. Krój wytworny, wykończenia solidne. Na składzie sezonowe materyały po cenach umiarkowanych”.

Rok 19o7

16 marca, poniedziałek. „Ważne dla Panów! Kto chce mieć trwałe i eleganckie kapelusze w najnowszych fasonach może otrzymać w magazynie kapeluszy po cenach przystępnych Minczewski i Haack, Nawrot 28”.

Rok 1913

25 czerwca, środa. „Rower szosowy do sprzedania. Wiadomość u stróża ul. Nawrot nr. 28”.

Rok 1919

5 września, piątek. „Tkany filc biały do kapeluszy, gietrów itd. do sprzedania Magazyn Emilja Nawrot 28”.

Rok 192o

„Taryfa posesji (domów i placów) Miasta Łodzi. Imię i nazwisko właściciela”: Hilpert Karol i Anna, małżeństwo. „Kolonialnych towarów składy, hurtownie” – Karol Hilpert. W 1927 „Hurtownia towarów kolonialnych” Karola Hilperta. Wtorek, 7 lipca „Handel win i wódek z wyszynkiem oraz towarów kolonialnych do wydzierżawienia pod Łodzią. Wiadomość K. Hilpert”. W 1938 wymieniony w „Informatorze Firm Chrześcijańskich”. Figurował też w książce telefonicznej z 1939, tel. 21568 wraz z Hilpertem Reinholdem, handlowcem. Tamże – „Hurtownia towarów kolonialnych i spożywczych Karol Hilpert i S.-ka.”;

Galanterja - Emilja Finster; Finster Teodor, tel. 364. W tym czasie był to pierwszy i jedyny posiadacz telefonu przy ul. Nawrot. Finster w 1913 roku wybrany został na prezesta Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów w Łodzi. [patrz Nawrot 23]. W 1927 miał numer telefonu 213-64. We czwartek, 14 grudnia 1929 „Na posiedzeniu magistratu [...] postanowiono – w myśl art. 67 ustawy i tymczasowem uregulowaniu finansów komunalnych i §§ 5 i 6 Rozporządzenia ministerstwa skarbu z dn. 29.12.1926 r., ukarać grzywnami po 5o zł. następujące osoby za niezłożenie w terminie deklaracji podatkowych, wymaganych od właścicieli nieruchomości [...] Teodor Finster, Nawrot 46/48”.

Rok 1921

3 maja, wtorek. „Kotły żelazne w ilości 8 sztuk oraz 3 wagi 1o-cio pudowe tanio do sprzedania. Nawrot № 28, m. 3”.

Rok 1926

„Podręczny Rejestr Handlowy”: „4584. Elżbieta Rohr – sprzedaż towarów galanteryjnych. Łódź, Nawrot 28. Istnieje od 192o roku. Intercyzy nie zawarła”. Rok 1939 - „Bielizna” - Rohr Elżbieta (w spisach 1937 - „Rohr Eizabeth, kupiec”). W czerwcu Urząd Skarbowy wystawił jej nakaz płatniczy na państwowy podatek dochodowy na 1934, 1935, 1936, 1937 i 1938 rok [...] „nr rej. b.” 1876.

28 kwietnia, środa. „Ostrożnie z lodami! Państwowy zakład badania żywności zawiadomił wydział zdrowotności publicznej, iż analiza prób lodów, wziętych od Wygnastera Chai, Kilińskiego 131, Barcika Wojciecha, Główna 56, Bergandera M., Nawrot 28, Kajla Kusa, Składowa 23, Frymana Szmula, Konstantynowska 61 wykazała, że zbadane lody przyrządzane są z dodatkiem skrobji (mąki), a ponieważ dodawanie mąki do lodów jest niedopuszczalne, lody te ulegają zakwestjonowaniu. Sprawy – celem ukarania niesumiennych sprzedawców zostały skierowane do sądu pokoju”.

26 października, wtorek: „Motocykl sprzedam jednocylindrowy”. Mieszkania nr 17.

Rok 1928

„Vis à vis, po prawej stronie ulicy, parterowy fronton – a od strony podwórza niewiele co większy od psiej budy. W witrynie grube Biblie w czarnej oprawie ze złoconym pobrzeżem w językach: niemieckim, angielskim i polskim. I nic poza tymi czarnymi Bibliami. Coś cię ciągnęło i odpychało od zawsze od tej witryny. Kto sprzedaje, kto kupuje te czarne księgi? Kto je czyta? Stoją naprzeciw siebie, wpatrzone szybami wystaw – piekarnia i skład Biblii”. [1]

Rok 193o

1o września, środa. „Młoda z Warszawy poszukuje miejsca u jednej lub dwóch osób, samodzielnie gotuje, dobre świadectwa i rekomendacja. Mieszkania 15 u dozorcy”.

Rok 1933

19 stycznia, czwartek. „ Ci, którzy będą szacować nasze dochody. Członkowie 12-tu komisyj szacunkowych na następne trzylecie . (c) W tych dniach podpisane zostały nominacje członków nowych komisyj szacunkowych i odwoławczych do spraw podatku dochodowego na podstawie list w miejskiej i urzędów skarbowych. Komisje te wyznaczone zostały na nowy trzyletni okres. Poniżej podajemy skład nowych komisyj przy poszczególnych 12-tu łódzkich urzędach skarbowych: XI Urząd Skarbowy [...] Zastępcy: Szmidt Teodor” [patrz Nawrot 35].

Rok 1935

11 sierpnia, niedziela. Lokatorowi „z numeru 28, zginął pies, szpic biały. 27 października – „Poszukuję wykwalifikowanego fryzjera damskiego i męskiego. Znajomość jęz. niemieckiego, do Poznania”. Wiadomość pod numerem 6 w godz. 3-7 wieczorem”.

Rok 1938

29 września, czwartek. „Zwłoki noworodka w ubikacji. W domu przy ul. Nawrot 28 dokonał wczoraj makabrycznego odkrycia zamieszkały tamże Adolf Henig. W ubikacji podwórzowej spostrzegł Henig leżące w kącie zwłoki noworodka. Henig zaalarmował policję. Zarządzono dochodzenie i ekspertyza lekarska doprowadziła do ustalenia, że niemowlę zmarło przed kilkoma godzinami. Czy śmierć była naturalna, czy gwałtowna – to ustali dalsze dochodzenie. (l)”.

Rok 1939

Mieszkali: Andrecka Aurelia, krawcowa i Zygmunt tokarz żelazny; Helpert Erich, inżynier; Matejko Wilhelm, budowniczy; Muller Oskar, „Plandeki nieprzemakalne” tel. 142-6o;

Rok 194o

1 stycznia, poniedziałek. „Als Treuhänder der Firmen: Ryska Fabryka Konserw „Atlantyda”, Spółka z ogr. odp., Lodsch, Lipowa str. 35; Fabryka Konserw „Dessert” Ihn. Berta Belin, Lodsch, Zamenhofstr. 13, fordere ich hermit auf: a) die Schuldner der genannten Firmen, ihre Schulden aus offener Rechnung, Wechseln und protesten spätestens bis zum 1o. Januar 194o mir zu dieser Aufforderung nicht nachkommen, behalte ich mir die Anwendung aller weiteren Schritte vor; b) die Gläubiger der genannten Firmen, mir ihre Forderungen schriftlich mit Kontoauszüzugen spätestens bis zum 31. Dezember 1939 anzumelden. Der Treuhänder Theodor Schmidt, Lodsch, Nawrotstr. 28”.

Rok 1946

11 sierpnia, niedziela. „Uwaga! Dietetycy lekarze i szpitale. Państwowa Fabryka Sucharów i Pieczywa Dietetycznego nr 2, w Bydgoszczy otworzyła swój skład „Konsygnacyjny” polecając chorym stosującym dietę swoje niezastąpione w leczeniu wyrobu bez środków fermentacyjnych a mianowicie: chleb szwedzki, suchary delikatesowe i t.p. Skład główny Łódź, ul. Nawrot 28 tel. 159-49”.

„Kontrolny spis uprawnionych do głosowania w Głosowaniu Ludowym”: Dolata Antoni (ur. 19.1.19o7 stolarz, ur. 14.2.1946), Figlus Władysław (ur. 2.6.19o5, krawiec, zameldowany 1.4.1945), Figlus Genowefa (ur. 4.3.19o8, przy mężu, zameldowana 1.4.1945), Hurwicz Adolf (ur. 1o.12.1889, adwokat, zameldowany 1.12.1945), Hurwicz Zofia (ur. 12.6.1893, przy mężu, zameldowana 1.12.1945), Hurwicz Henryk (ur. 1.11.1922, student Politechniki Łódzkiej, zameldowany 7.12.1945), Janik Stefan (ur. 22.3.1896, ślusarz, zameldowany 12.5.1945), Janik Józefa (ur. 18.3.19oo, przy mężu, zameldowana 12.5.1945), Jaworska Teofila (ur. 25.8.1883, sprzątaczka, zameldowana 1914), Kersznian Alicja (ur. 17.6.19o9, urzędniczka, zameldowana 27.5.1945 - wykreślona), Kowalczyk Marianna (ur. 7.9.1867, emerytka, zameldowana 191o), Kapańska Kazimiera (ur. 18.7.1916, gospodarz domu, zameldowana 3o.4.1946), Lenczewska Adela (ur. 2o.2.189o, przy siostrze, zameldowana 27.5.1945), Łukawski Franciszek (ur. 25.1.1879, dziewiarz, zameldowany 1919), Łukawska Bronisława (ur. 21.7.1882, przy mężu, zameldowana 1919), Marzec Stanisław (ur. 15.3.1883, dozorca, zameldowany 1919), Marzec Stanisława (ur. 22.1o.1882, przy mężu, zameldowana 1919), Rybicki Franciszek (ur. 9.1o.1894, tkacz, zameldowany 22.2.1945), Rybińska Apolonia (ur. 9.2.1896, kierownik oddziału PPS, zameldowana 22.2.1945), Rybicka Dyoniza (ur. 26.11.1923, urzędniczka, zameldowana 26.11.1945), Smól Genowefa (ur. 16.4.1898, przy szwagrze, zameldowana 12.5.1945), Skinder Mieczysław (ur. 25.1o.191o, fryzjer, zameldowany 9.1945), Skinder Zenoida (ur. 15.3.19o9, przy mężu, zameldowana 9.1945), Skinder Kazimierz (ur. 23.3.1912, muzyk – wykładowca, zameldowany 3o.4.1946), Skinder Irena (ur. 14.4.19o8, przy mężu, zameldowana 3o.4.1946), Szrek Kamila (ur. 22.5.1899, biuralistka, zameldowana 27.5.1945), Tomalak Marian (ur. 8.8.188o, farbiarz, zameldowany 1.4.1945), Tomalak Kazimierz (ur. 17.1o1878, przy mężu, zameldowany 1.4.1945), Tomalak Maria (ur. 24.9.1918, przy mężu, zameldowana 27.6.1945), Tomaszewska Czesława (ur. 14.4.1916, „drobny handel detaliczny”, zameldowana 12.6.1945).

Rok 1948

11 lutego, środa. „Zebrania i odczyty. W lokalu przy ul. Nawrot 28, o godz. 16 zebranie delegatów i rad Zakł. Zw. Zaw. Prac. Budowlanych”.

Rok 1959

Figlus Władysław, zakład krawiecki, tel. 34117. Rybicki Franciszek, tel. 2582o.

Rok 1968

21 marca, czwartek. „Nowa świetlica w Śródmieściu. Nową świetlicę w śródmieściu zorganizował Terenowy Komitet FJN nr 11. Powstała ona przy ul. Nawrot 28 w dawnym magazynie, który został wyremontowany i urządzony siłami społecznymi. Tutaj będzie się mieścić siedziba TK FJN i odbywać się będą imprezy o charakterze kulturalnym i rozrywkowym. Przy organizowaniu świetlicy wyróżnili się: Z. Susik, M. Figiel i L. Nowak z ADM. Podczas uroczystości otwarcia świetlicy Odznakę Tysiąclecia wręczono niestrudzonej działaczce TK FJN – K. Zapędowskiej. (k)”.


[1] Maciej Cholewiński „ćwierć WorkA roweru” Łódź 1997

Kolejne numery: