Ulica Przejazd

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Przejazd

Numer 19

Rok 19o3

26 września, sobota. „Leon Grabowski Biuro ogrodnicze, Przejazd № 19, urządza i przerabia parki i ogrody, przyjmuje je pod stały nadzór i konserwację. Dostarcza wszelkie rośliny, nasiona itd. Z dniem 8 października r.b. ul. Widzewska № 111”.

Rok 19o6

23 kwietnia, poniedziałek. „Potrzebne panny zdolne i podręczne do pracowni ubiorów dziecięcych. Ulica Przejazd 19, m. 14”.

Rok 19o8

13 maja, środa. „Uczeń prof. Berendta udziela lekcyi muzyki na mandolinie spec. skrzypce. Przejazd 19 m. 9”.

Rok 19o9

22 października, piątek. „Pokój ładny o dwóch oknach, na żądanie z utrzymaniem, do wynajęcia od listopada. Pierwszeństwo dla nauczycielek. Przejazd 19 m. 5”.

Rok 1912

1 sierpnia, czwartek. „Wystawa [rzemieślnicza w parku Staszica] [...] Nietylko koło ścian, ale i w środku wzdłuż całego pawilonu w ozdobnych pojedynczych kabinach różni wystawcy poustawiali swoje eksponaty. W pierwszej gablocie, idąc od wejścia, tuż przy kabinie „amalgamatu” umieścił swoje wyroby znany w mieście naszem aptekarz, p. Wacław Sokolewicz, właściciel apteki i laboratoryum farmaceutycznego (Przejazd 19). Gablota biała w górnej części ze wszystkich stron oszklona, podoba się ogólnie. Na pułeczkach, wspartych o jeden słupek, poustawiano szeregi flaszeczek rozmaitych leków i tak: „Ferbrobron”, środek przeciwko blednicy i ogólnemu osłabieniu, „Sidolin” przeciwko przewlekłym cierpieniom dróg oddechowych, „Pertussin” przeciw kokluszowi i wiele innych”.

Rok 1913

12 grudnia, piątek. „Domek murowany o 6 mieszkaniach i dwie morgi ziemi, składające się z 4 placów, jest do sprzedania, na dogodnych warunkach w Rudzie Pabianickiej. Wiadomość Przejazd nr. 19 u felczera”.

Rok 1914

28 lipca, wtorek. „Dziewczynka lat 14-15, potrzebna do apteki, Przejazd nr. 19. Pierwszeństwo dla obeznanych w fasunkami”.

Rok 1917

3 grudnia, poniedziałek. „Instytut Języków met. Beritza, Przejazd 19 wyucza w krótkim czasie języka niemieckiego, polskiego, 9 mk. miesięcznie. Zapisy 11-11 i pół i 5-3 (niedziela 1o-12)”. Również w 1918.

Rok 1919

3 lipca, czwartek. „Aptekę sielską w miasteczku nad Bugiem, tuż przy kolei, zburzoną podczas wojny, oddam w dzierżawę na b. dogodnych warunkach. Reflektanci nie posiadający 8-1o tysięcy marek nie mogą traktować. Na odpowiedź znak pocztowy. Łódź, ul. Przejazd 19, apteka J.Z.” oraz „Dziewczyna lat 13-14 potrzebna do pomocy pani domu. Zgłosić się: Apteka Sokolewicza, ul. Przejazd 19”. Środa, 24 grudnia: „Potrzebna kasjerka do apteki pisząca na Remingtonie. Zgłaszać się, apteka, Przejazd 19”. W 192o: „Apteki” – Wacław Sokolewicz. Piątek, 14 maja 192o. „Aptekarski uczeń (uczennica) potrzebny do apteki. Przejazd 19”. Wtorek, 11 października 1921 - „Kasjerka potrzebna pisząca na Remingtonie”. Wtorek, 2o lutego 1923: „Odmrożenia. Maść (z kogutkiem) „Mrozol” leczy, goi ranki, zapobiega odmrożeniu kończyn. Sprowadzają apteki i składy apteczne [...] Najlepsza, najhygieniczniejsza przysypka dla dzieci puder „Dzidzi” z kogutkiem sprzedają...”. Czwartek. 22 lutego. „Egzemę i liszaje i t.p. usuwa maść „Lain Age”. Sprzedają apteki i składy apteczne. Apteka W. Sokolewicza, Przejazd 19 (wprost poczty)”. W spisach roku 1932 figurowało „Sokolewicz W. Apteka – dzierżawca J. Grzegorzewski, tel. 121oo”. Apteka miała też przez szereg lat dyżury nocne, np. w poniedziałek 11 lipca - „Nocy dzisiejszej dyżurują następujące apteki: (...) W. Sokolewicza i W. Szata (Przejazd 19)”.

Rok 192o

„Kolonialno-spożywcze sklepy” – Estera Herbst.

Rok 1922

2o sierpnia, niedziela. „Przejazd № 19 Drukarnia Ludowa w Łodzi Telefon 14-64”. Drukowano w niej m.in. „Łodzianina tygodniowy organ Polskiej Partii Socjalistycznej”. Niedziela, 19 listopada. „Potrzebna broszurowa czka do Drukarni Ludowej Przejazd Nr. 19”.

Rok 1923

Drukarnia Polska Ludomira Mazurkiewicza.

„Ludomir Mazurkiewicz (5 sierpnia 187o, Łódź – 2o listopada 1935, Łódź). Drukarz, właściciel drukarni, wydawca gazet i książek. „Syn Andrzeja i Agnieszki z Fubelów, żonaty z Marią Janowską. Twierdził, że ukończył trzy klasy Wyższej Szkoły Rzemieślniczej w Łodzi, lecz nie potrafił przedstawić władzom świadectwa. Od trzynastego roku życia pracował w łódzkich drukarniach. Początkowo był składaczem, a następnie kierownikiem technicznym w znanych łódzkich zakładach drukarsko-litograficznych Jana Petersilgego. W 19o8 jako zarządzający obchodził tam jubileusz 25-lecia pracy zawodowej. Po likwidacji w 191o działów typograficznego i litograficznego w tych zakładach, zwolnił się z pracy na zajmowanym stanowisku i postanowił założyć własną drukarnię. 23 stycznia 191o złożył do władz gubernialnych w Piotrkowie podanie o zezwolenie na otwarcie własnego zakładu, i podał w nim, że jako kierownik drukarni prasowej „Lodzer Zeitung” zarabia 1oo rubli miesięcznie i posiada własne mieszkanie oceniane na sumę 1ooo rubli. Miesiąc później koncesję otrzymał. 24 czerwca 191o przystąpił do spółki z innym drukarzem Filipem Grapowem, zawierając umowę notarialną, zgodnie z którą każdy z nich wniósł 2ooo rubli kapitału. Wspólnicy otworzyli drukarnię na ul. Długiej 87 (Gdańskiej), tam do 1918 powstały 83 druki zwarte sygnowane „Grapow i Mazurkiewicz” (w tym 191o poza akcydensami wydrukowano 4 druki zwarte). Drukarnia początkowo była wyposażona w jedną, a następnie w dwie „pośpieszne” maszyny drukarskie, jedną maszynę dociskową oraz jedną maszynę litograficzną, prasę przedrukową i odpowiedni zapas kamieni litograficznych. Były też tu komplety czcionek drukarskich do składania w języku polskim, rosyjskim i niemieckim. Zatrudnionych było średnio około 25 osób. W dziale litograficznym drukowane były etykiety i opakowania na wyroby fabryczne, a także druki reklamowe w wielu kolorach i użytkowe dla przemysłu, handlu i rzemiosła. Znaczną część stanowiły druki akcydensowe, a wśród nich różnego rodzaju druki dla biur i urzędów, księgi handlowe i kupieckie, formularze, kwitariusze dla przemysłu, handlu i rzemiosła, blankiety rachunkowe i listowe, karty adresowe, zaproszenia, bilety wizytowe itp. Druki wykonane w tej drukarni cechowało stosowanie elementów zdobniczych ze składu i estetyczny układ kolumn. Część z tych druków mających charakter „sztuki drukarskiej” osobiście komponował i formował w składach zecerskich. Z publikacji o charakterze dziełowym można wymienić podręczniki szkolne, broszury popularne z zakresu przemysłu, handlu i rzemiosła, w mniejszym zakresie katalogi i kalendarze książkowe oraz druki urzędowe, a wśród nich: ustawy, statuty, sprawozdania, instrukcje itp. W 1911 w tej drukarni został wydrukowany w języku niemieckim przewodnik po przemyśle łódzkim „Führer durch die Lodzer Industrie” o objętości 96 stron w nakładzie 4oo egzemplarzy. W 1914 zakład wydrukował w dużym formacie mapę Królestwa Polskiego, a następnie dwa plany miasta Łodzi. Działalność firmy była kontynuowana w czasie I wojny i po jej zakończeniu. W 1923 spółkę rozwiązano, a swoją wcześniej uruchomioną drukarnię przy ul. Kilińskiego 93, wspólnie z trzema wspólnikami wnoszącymi kapitał, przekształcił w Spółkę z o.o. „Drukarnia Polska”. Spółka ta specjalizowała się w druku akcydensów, czasopism artystycznych, ilustracji w których sam Ludomir Mazurkiewicz stosował nowoczesny układ stron oparty na współczesnych mu wzorach estetycznych. Jego druki wyróżniały się starannością wykonania. Był prekursorem nowych układów graficznych z zastosowaniem czcionki maszynowej. Współpracował z artystami-grafikami: Karolem Hillerem i Władysławem Strzemińskim, realizując w swoich drukach zasady druku funkcjonalnego. Wydrukował m.in. 23o druków zwartych i 2o tytułów czasopism. W 1929 zakupiona została jedyna w Łodzi maszyna do składu - typograf. W 1936 drukarnia zajmowała szóste miejsce wśród największych drukarni w Łodzi. Wyposażona była w dwie maszyny płaskie, posiadała stereotypię, zecernię i introligatornię. Obrót firmy wynosił 6o ooo zł. przy 15 ooo zł. kapitału. Po jego śmierci spółką zarządzali pozostali współwłaściciele: Jan Ruszkowski, inż. Jan Ulcyski i Marceli Szulec. Procesowali się z wdową po zmarłym. 11 sierpnia 19o7 wspólnie z J. Pietruszewskim, K. Staszewskim i J. Nazarskim założył Związek Zawodowy Pracowników Drukarń. Zajmował się także pracą pedagogiczną szkoląc drukarzy w Publicznej Dokształcającej Szkole Zawodowej. Uczniowie tej szkoły praktyki zawodowe odbywali w jego drukarni. W 1911 był jednym z czterech sędziów jury konkursu graficznego dla drukarzy”. Na biletach wizytowych i drukach firmowych [1926] Drukarni Polskiej widniał adres Przejazd (obecnie Tuwima) 19. [1] W 193o roku przygotowała „Katalog Działu Sztuki Nr 1 Muzeum Miejskiego Historii i Sztuki w Łodzi im. J. i K. Bartoszewiczów Wydawnictwo Magistratu M. Łodzi”. Reklama umieszczona na okładce: „Ludomir Mazurkiewicz i S-ka zakłady graficzne drukarnia polska w Łodzi ul. Przejazd Nr. 19 róg ulicy Kilińskiego tel. 24-64. Roboty dziełowe oraz ilustracje do zwykłych wydawnictw. Wszelkiego rodzaju druki dla przemysłu, handlu i określonych celów”. [2]

1 lutego, czwartek. „Egzemę, Liszaje i t.p. usuwa maść „Lain Age” sprzedają ją apteki i składy apteczne Apteka W. Sokalewicza Przejazd № 19 (wprost poczty).

7 lipca, sobota. „Zarząd Telefonów Sieci Łódzkiej niniejszym podaje do wiadomości, że oficjalny spis abonentów telefonów powierzył wyłącznie Zjednoczony Wydawnictwom Graficznym J. Ruszkowski i S. Lityński w Łodzi i Warszawie ul. Żórawia Nr. 13 – Telefon Nr. 65-73. Ogłoszenia i adresy do powyższego spisu przyjmują się tylko do 1 sierpnia r.b. Ogłoszenia w Łodzi przyjmują się wyłącznie w Drukarni Polskiej, Przejazd № 19 (wejście z Kilińskiego), Tel. 14-64, i przez upoważnionych akwizytorów”.

Rok 1926

„Podręczny Rejestr Handlowy”: „4864 J. Grzegorzewski i S. Sykulski. Apteka. Łódź, Przejazd 19. Istnieje od 1922 roku. Właścicielami firmy są: pp. Józef Grzegorzewski, Łódź, Przejazd 19 i Stanisław Sykulski, Łódź, ul. Piotrkowska 156. Wszelkie zobowiązania jak również pełnomocnictwa w imieniu spółki podpisują obaj wspólnicy łącznie. Korespondencji i pokwitowania podpisuje każdy ze wspólników samodzielnie. Intercyz nie zawarli”.

12 stycznia, wtorek. „Ostrzeżenie. Powszechne Towarzystwo Elektryczne A.E.G. w Warszawie ostrzega szerokie masy publiczności przed p. Henrykiem Bermanem, zam. w Łodzi przy ul. Kilińskiego 93 róg ul. Przejazd 19, który fałszywie podaje się jako nasz przedstawiciel przy sprzedaży maszyn do pisania i jednocześnie dopuszcza się różnych nadużyć, jak to miało miejsce w firmie Georg Oelsner w Łodzi przy ul. Sienkiewicza 52. Powszechne Tow. Elektr. A.E.G. w Warszawie”. Wtorek, 6 września 1927. „Kursy stenografji w Łódzkim Związku stenografów ul. Przejazd 19 (Kilińskiego 93). Początek wykładów 7 września r. b.”. Wtorek, 24 kwietnia 1928 - „Henryk Berman stenograf parlamentarny rozpoczyna dnia 25 b.m. kurs przedwakacyjny stanografji polskiej i niemieckiej w grupach małych (nauka przyśpieszona). Informacje i zapisy codziennie od 1o-11 i od 3-5 pp.”. Niedziela, 14 kwietnia 1929 - „Stenografji polskiej i niemieckiej wyucza Henryk Berman ul. Przejazd 19 tel. 36-o5. Zapisy codz. od 3 do 5-ej pp. Uwaga: W dniu 2o bm. rozpoczynam ostatni przedwakacyjny kurs stenografji polskiej i niemieckiej (przyśpieszony)”. Niedziela, 25 sierpnia. „Stenografji (polskiej i niemieckiej) wyucza systemem przyspieszonym (nauka uproszczona) Henryk Berman ul. Przejazd 1o (wprost poczty) Tel. 36-65. Początek nauki – we wrześniu. Informacje i zapisy codziennie od 1o-11 i od 6-8 wiecz.”. W niedzielę 29 września jego adres brzmiał: Piotrkowska 166 m. 3, tel. 73-13”.

Rok 1926

2 lutego, wtorek. Stanisław Wonka, Przejazd 19 wygrał 3 kilo mąki w konkursie zorganizowanym przez „Express Wieczorny Ilustrowany”.

17 marca, poniedziałek: „Linquaphone najdoskonalsza nowoczesna metoda nauki języków obcych przy pomocy płyt gramofonowych. Bezpłatny i niezobowiązujący do kupna pokaz sposobu uczenia się metodą Lingquaphone codziennie od godz. 12-2 i od 3-5. Ul. Przejazd 19 Lingquaphone Institute w Polsce. Zastępca: Henryk Berman, Łódź, Przejazd 19 tel. 136-o5”. Środa, 19 listopada 193o: „1oo godzin nauki w wolnych chwilach, w domu metodą Linquaphone wystarcza, aby zupełnie opanować znajomość obcego języka. Wszelkie wyjaśnienia i nieobowiązujące pokazy: Linquaphone Institute, Oddział w Łodzi, Przejazd 19”. Niedziela, 3o listopada: „Gwiazdka potrójnie świetna. Dar cenny i pożyteczny o wielkiej doniosłości życiowej, dający skarb władania językami obcemi to Linquaphone kompletny kurs nauki języków, składających się z podręczników i płyt gramofonowych, którym bez wysiłku u siebie w domu, w ciągu 1oo godzin, można doskonale opanować każdy obcy język. Konkurs na bezpłatny wyjazd 16 dniowy pobyt w Paryżu, Londynie lub Berlinie, w którym drogą losowania uczestniczą wszyscy, którzy w czasie od 1.XII.3o – 1.II.31 nabyli kurs Linquaphone. Salon pokazowy i sprzedaż: Linquaphone Instytute Warszawa, Oddział w Łodzi, Przejazd 19”. Czwartek, 24 grudnia 1931: „Najmilsza gwiazdka to komplet płyt gramofonowych Linquaphone. Najdoskonalszej nowoczesnej metody uczenia się języków obcych. Pokazy i sprzedaż ul. Przejazd 19 tel. 136-o5”. W sobotę, 6 stycznia 1934 - „Stenografii polskiej i niemieckiej wyucza systemem przyśpieszonym Henryk Berman, ul. Przejazd 19, tel. 136-05. Zapisy do nowych kompletów codz. od 5-8 wiecz. Początek wykładów 15 stycznia”. W niedzielę, 9 września 1934 – „Henryk Berman nauka stenografji polskiej i niemieckiej pod kier. Sabiny Altman. Opłata przystępna. Zapisy i informacje: Przejazd 19, tel. 136-o5 od godz. 5 do 8-ej”.

15 sierpnia, niedziela. „Kursy stenografji przy Łódzkim Związku Stenografów Przejazd 19, tel. 36-o5. Zapisy i informacje codziennie od 6-9 wiecz.”. Poniedziałek, 13 września – „Ze Związku Stenografów. Jak nas informują, rozpoczynają się wykłady stenografji polskiej w środę dnia 15 b.m. dla zaawansowanych i grupy ćwiczeń praktycznych oraz w piątek dnia 17 b.m. dla początkujących. Dalsze zapisy przyjmuje sekretarjat związku, ul. Przejazd 19 od 6 do 9”.

2 kwietnia, piątek. „Gospodynie! Pamiętajcie! Gruntowne odkurzania elektrycznemi aparatami: mieszkań, biur, dywanów etc. uskutecznia za niską opłatą „Hygjena” Łódź, Przejazd Nr. 19 m. 7, telefon 36-o5. Przyjmuje się telefoniczne zgłoszenia”. Poniedziałek, 13 grudnia – „Mężatki dbajcie o swoje zdrowie! Jedynym zakładem w Łodzi, który wypożycza elektryczne aparaty do odkurzania z obsługą za dostępną opłatą jest „Hygiena” Przejazd № 19, telefon 36-o5”. Niedziela, 15 maja 1927. „Urządzenie biurowe, również częściowo, wszystko prawie nowe, tanio do sprzedania byle zaraz Przejazd 19 m. 7 codz. od 1-3 pp.”. Niedziela, 4 marca 1928. „Patefon prawie nowy okazyjnie sprzedam. Przejazd Nr 19 m. 7 od 2-4”. Czwartek, 2 czerwca 1929. „Niebywała okazja! Maszynę do pisania „Mercedes” prawie nową okazyjnie sprzedam. Przejazd 19 m. 7, od 4-6 pp.”. Sobota, 21 grudnia: „Do wynajęcia pokój z wszystkiemi wygodami, telefon, ul. Przejazd 19 m. 7 (z piętro, front)”. Piątek, 28 lutego 193o. „Talerz zupy”. Już przeszło setka biednych dzieci spożywa obiad u czytelników „Głosu Porannego”. Akcja „talerz zupy” stała się głośna w mieście. (...) Plon dnia wczorajszego. W dniu wczorajszym otrzymaliśmy nowe zgłoszenia osób, ofiarujących codzienni talerz zupy biednemu dziecku: (...) Bermanowa, Przejazd 19, fr. II p. m. 7”. [Czy żona nauczyciela stenografii Henryka Bermana?]. Sobota, 3 maja. „Aparat fotograficzny Tropenkamera 6 na 9, wszystkie przybory, luksusowy sprzedam okazyjnie – Przejazd 19 m. 7, od 3-4 pp.”. Piątek, 2 marca 1934. „Maszynę do pisania podróżną i normalną w dobrym stanie sprzedam okazyjnie. Przejazd 19 m. 7 od 4-6”. Wtorek, 5 grudnia 1933. „Maszynę do pisania oraz gramofon elektryczny sprzedam tanio. Przejazd 19, m. 7 od 2-5 pp.”. Niedziela, 2o listopada 1938. „Fortepian w dobrym stanie okazyjnie sprzedam, m. 7, 12-1 i 3-5”.

11 czerwca, piątek. „Pokój umeblowany z oświetleniem elektrycznym od zaraz do wynajęcia. Przejazd 19 m. 16”.

Rok 1929

15 maja, środa. „Frontowy umeblowany pokój do wynajęcia solidnemu panu. Przejazd 19 m. 18 od 3-6 i od 8 w.”.

2 czerwca, czwartek. „Duży pokój frontowy, I piętro, z telefonem i kompletnem urządzeniem na biuro, zaraz do wynajęcia. Przejazd 19 m. 15”

Rok 193o

18 lipca, piątek. „Zamach samobójczy. Wczoraj przed domem przy ulicy Przejazd 19 targnęła się na życie 25-letnia Antonina Balasz, bezdomna i bezrobotna służąca. Pogotowie stwierdziło, że dziewczyna otruła się jodyną i po przepłukaniu żołądka przewiozło ją do zbiorni miejskiej. Przyczyną rozpaczliwego kroku brak środków do życia”.

23 września, wtorek. „Szczeciński Henryk, Przejazd 19, lat 28, buchalter”, został mianowany zastępcą członka w Obwodowej Komisji Wyborczej do Sejmu, Obwód nr 1o9.

4 listopada, wtorek. „Aparat do powielania Opalograph w doskonałym stanie okazyjnie do sprzedania – Przejazd 19, m. 7 od 4-5 pp.”.

19 listopada, środa. „Mieszkanie na parterze, 3 pokoje, kuchnia, przedpokój w wszelkiemi wygodami zaraz do odstąpienia w okolicy głównej poczty przy tramwajach. Wiadomość ul. Przejazd 19 m. 12”.

Rok 1932

1o lipca, niedziela. „Pokój umeblowany, niekrępujący, łazienka, telefon, Przejazd 19 m. 9”.

Czwartek, 13 października. „Łóżka żelazne i niklowe z materacami, stół biały i kuchenny, kozetka, szafki, etażerka do nut i inne drobiazgi okazyjnie sprzedam. Przejazd 19 m. 9”.

Niedziela, 13 listopada. „Dr. med. F. Turyn. Spec. narządów trawienia, ul. Przejazd 19 (Kilińskiego 93), Tel. 133-o5”. W środę, 16 listopada ukazało się ogłoszenie podwójne F. Turyna oraz „Z. Turynowej, choroby dziecięce”.

Sobota, 3 grudnia. „Nowe stowarzyszenie w Łodzi. Na zasadzie zatwierdzonego przez władze statutu powołane zostało do życia stowarzyszenie właścicieli nowowybudowanych domów. Zarząd i Sekretarjat tej instytucji, mieszczący się obecnie przy ul. Przejazd 19 (Kilińskiego 93) - Tel. 11o-92, rozwinął szeroką i energiczną działalność, mając na celu w pierwszym rzędzie czynienie wszelakich starań u władz centralnych dla uzyskania maksymalnych ulg dla swych członków, obciążonych wierzytelnościami hipotecznemi. Sekretarjat, jak również porada prawnicza, poradnia w sprawach administracyjnych, skarbowych i finansowych oraz wydział wynajmu wolnych lokali i mieszkań czynne są bez przerwy od godz. 1o rano do 6 wiecz.”.

Mieszkali: Rozenbaumowa Helena, tel. 21692; Sojka Feliks, tel. 1632o.

Rok 1933

4 lipca, wtorek. „Kufer podróżny, prawie nowy, sprzedam tanio, Przejazd 19 m. 18”.

3o lipca, niedziela. „Maszynę do pisania i liczenia sprzedam okazyjnie. Przejazd 19 m. 7”.

22 sierpnia, wtorek. „Domokrążcy do sprzedaży ratalnej artykułów kolonialnych poszukiwani. Duży zysk. Zgłoszenia dziś między 1o-12 przed poł. Przejazd 19 m. 18”.

15 września, piątek. „Pokój frontowy umeblowany z osobnem wejściem do wynajęcia od 1 października. Przejazd 19 m. 18”. Również w grudniu.

1 października, niedziela. „W ciężkich czasach zdrowie jest jeszcze cenniejsze! Z cierpiącymi na artretyzm, sklerozę, dusznicę, wyczerpanie nerwowe, dolegliwości płuc i żołądka przywraca zdolność do pracy i zadowolenie z życia naturalny, utrwalony sok z czosnku. Informacje ustne, telefoniczne i listowne: Apteka Mazowiecka, Warszawa, Dzierż. Cz. Fink-Finowicki Mazowiecka 1o, tel. 612-19. Broszury i informacje w Łodzi udziela apteka Bojarski i Schatz, ul. Przejazd 19”. W sobotę, 19 października – „Stan depresji, towarzyszący sklerozie, usuwa sok czosnku z marką F.F. wyrobu Apteki Mazowieckiej Doktora Sklepińskiego, Warszawa, Mazowiecka 10. – Broszury o kuracji czosnkowej wysyła bezpłatnie i informacyj udziela apteka Bojarski i Schatz w Łodzi, ul. Przejazd 19”.

Rok 1934

3o stycznia, wtorek. „Pokój umeblowany, wygody, front, intel. osobie do oddania, Przejazd 19, m. 18”. Czwartek, 14 czerwca. „Pokój frontowy umeblowany, oddzielne wejście do wynajęcia dla solidnego pana. Przejazd 19 m. 18”. Czwartek, 6 września. „Do wynajęcia 1 pokój umeblowany, jednoosobowy, wejście z korytarza, m. 18”.

2 lutego, poniedziałek. „Mieszkania. 1) 5 pokojowe, III piętro, gruntownie odświeżone do oddania od zaraz. 2) 6 pokoi, II piętro narożne, nadające się na biuro lub kancelarię gruntownie odremontowane do oddania od 1/IV b.r. Wiad. Przejazd 19 (Kilińskiego 93) m. 4, tel. 1541”.

Rok 1935

26 marca, wtorek. „Zakład fryzjerski dobrze prosperujący wraz z mieszkaniem do sprzedania. Wiadomość, ul. Przejazd 19, Fryzjer”. Piątek, 19 lipca „Potrzebna manikurzystka, Przejazd Nr. 19, Skalski”.

3 lipca, środa. „Do wynajęcia duży pokój frontowy, umeblowany, wejście z korytarza Przejazd 19 mieszk. 18, róg Kilińskiego 93”. W niedzielę, 2 lutego 1936 do wynajęcia były „umeblowane 2 pokoje lub jeden – oddzielnie”.

11 września, środa. „Lekarz – dentysta Fr. Bierzwińska Przejazd 19 (Kilińskiego 93) tel. 226-19 powróciła, godz. przyj. 9-12, 2-5”.

Rok 1935

27 listopada, środa. „Sygnatura: IV Km. 1281/34. Obwieszczenie o licytacji ruchomości. Komornik Sądu Grodzkiego w Łodzi IV-go rewiru Stefan Zajkowski [...] podaje [...], że dnia 4 grudnia 1935 roku o godz. 13-ej w Łodzi, ul. Przejazd Nr. 19 odbędzie się 1-sza licytacja ruchomości, należącej do Guci Berman składających się z kredensu, serwantki, stołu, 5 krzeseł, 2 foteli, 2 szaf, radjo-apartu i toalety na rzecz Hermana Szyka oszacowanych na łączną sumę zł. 12oo [...]”. W „Taryfie domów” z 1938 jako właściciel posesji figurował również Szyk, ale Chaim.

Rok 1936

15 lutego, sobota. „Obwieszczenie. Komornik Sądu Grodzkiego, rew. 3-go Stefan Górski, zamieszkały w Łodzi, Dowborczyków 26 [...] ogłasza, że w dniu 28 lutego 1936 r. o godz. 11-13 w Łodzi przy ul. Przejazd 19 odbędzie się publiczna licytacja ruchomości, a mianowicie: pianino czarne, szafa do książek, biurko dębowe, stół gabinetowy, jeden fotel, 4 krzesła, kanapa, dwa fotele, radioodbiornik 4-lampowy z głośnikiem, dywan pluszowy, żyrandol, szafa mahoniowa, dwie nocne szafki i inne ruchomości, oszacowanych na łączną sumę zł. 2135 [...] Łódź, dnia 8 lutego 1936 r. Komornik Stefan Górski. Sprawa Hermana Szyka p-ko Henrykowi Lindenfeldowi”.

Rok 1937

28 lutego, niedziela. „Do wynajęcia 3 pokoje z kuchnią z wszelkimi wygodami od 1 kwietnia r.b. Przejazd 19 (Kilińskiego 93). Dozorca wskaże”.

4 września, sobota. „5-pokojowe komfortowe mieszkanie do wynajęcia od 1 października. Przejazd 19”.

Rok 1937

[b.d.] „Samobójstwo bezrobotnego w aptece. W dniu wczorajszym do apteki S. Bojarskiego i W. Schalza przy ulicy Przejazd 19 wszedł jakiś mężczyzna, który poprosił o jodynę. Po zapłaceniu rachunku nieznajomy wychylił szybkim ruchem całą zawartość buteleczki i po chwili osunął się nieprzytomny na ziemię. Do denata wezwano pogotowie miejskie, którego lekarz dyżurny zastosował przepłukanie żołądka i przewiózł go w stanie ciężkim do szpitala Ubezpieczalni Społecznej. Jak się okazuje, samobójcą tym jest 17-letni Chaim Przytyk, zamieszkały przy ulicy Składowej 13. Przyczyną samobójstwa, brak pracy od dłuższego czasu”.

3o października, sobota. „4 pokojowe słoneczne mieszkanie front, pierwsze piętro zaraz do wynajęcia. Przejazd 19 (Kilińskiego nr. 93)”.

Mieszkali: Goldin Nauma, lekarka – choroby wewnętrzne; Bojarski Stanisław, magister farmacji; Frenkiel E., kupiec, tel. 216-92; Gałkiewicz Wacław, przodownik Policji Państwowej.

Landau F., kupiec, tel. 21951. Jego żona miała na imię Leonia - w 1939 członek zarządu „Towarzystwa Internat dla Dzieci Żydowskich i Ferm w Helenówku”. [3]

Meisner Czesław, biuralista; Michalska Zofia, nauczycielka; Prussak Chaskiel, przemysłowiec; Skalski Jan, fryzjer; Ucińska Marta, biuralistka.

Rok 1938

W „Spisie adwokatów Związku Polskiego” figurował Zejda Eugeniusz, tel. 2287o. W poniedziałek, 8 marca 1937 został wymieniony w artykule: „Wyciąć i zachować. Spis adwokatów chrześcijan w Łodzi. [...] Poniżej podajemy spis adwokatów, aplikantów adwokackich i obrońców sądowych chrześcijan, praktykujących w Łodzi”.

Taryfa Domów Miasta Łodzi - właściciel Chaim Szyk.

Herman (Chaim) Szyk (ur. ok. 1867 – 2o stycznia 1938, Łódź). Wuj urodzonego w Łodzi słynnego artysty Artura Szyka. Był mężem Cywi Hindy Prussak, miał dwóch braci Wolfa i Salomona (ojca Artura), którzy w 19o3 roku prowadzili przy ul. Piotrkowskiej 117 fabrykę towarów wełnianych „B-cia Szyk”. „Był znanym działaczem syjonistycznym, gospodarczym oraz społecznym, a także członkiem Towarzystwa Kredytowego i Organizacji Syjonistycznej w Łodzi. Wchodził również w skład Zarządu Towarzystwa dla Rozwoju Przemysłu Włóknistego w Palestynie. Był właścicielem kilku nieruchomości przy ulicach: Przejazd 19, Radwańskiej 7 i Widzewskiej 89. W 1927 kandydował na sędziego pokoju. Był członkiem Zarządu Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości oraz Rady Łódzkiej Banku Depozytowego S.A. W latach trzydziestych zamieszkiwał przy ul. Kilińskiego 93”. [4] Pochowany w grobie obok brata Samuela na cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej w Łodzi.

8 marca, środa. „Do akt Nr. III Km. 369/39. [...] Komornik Sądu Grodzkiego [...] ogłasza, że dnia 17 marca 1939 r. o godz. 12-ej w Łodzi, przy ulicy Przejazd 19 odbędzie się publiczna licytacja ruchomości a mianowicie: maszyny do szycia, pianina, szafy do książek, biurka, stołu, fotela, kanapy, radioodbiornika, dywanu, żyrandola, kozetki, futra męskiego, kredensu, zegara, pomocnika kredensu, szafy białej, kredensu kuchennego, nakrycia srebrnego, 6 kryształów i innych ruchomości, oszacowanych na łączna sumę zł. 2.635. - , które można oglądać w dniu licytacji w miejscu sprzedaży, w czasie wyżej oznaczonym. Dnia 6 marca 1939 r. Komornik: Stefan Zajkowski”.

12 czerwca, niedziela. „Umeblowany pokój z łazienka, telefonem do wynajęcia. Przejazd 19/4”.

Rok 1939

7 czerwca, środa. „Do wynajęcia od 1 lipca 4 pokoje kuchnia, wygody, pierwsze piętro”.

„Pensjonat dla młodzieży w nowoczesnym pięknie położonym domu nad Pilicą (Inowłódz) – instruktor, własna plaża, łódki, kajaki. Inform. E. Lindenfeldówna. Przejazd 19 w godzinach 9-12 i 3-5 telef. 121-41”.

Rok 1959

„Apteki społeczne” – tel. „3 21 oo Nr 4 – Tuwima 19”.


[1] Jacek Strzałkowski „Drukarnie i księgarnie w Łodzi do 1944 roku”, Łódź 1999; Leon S. Szychowski „Zarys dziejów drukarstwa łódzkiego 1859–1918”, Łódź 1993; Mirosław Laskowski „Dzieje drukarstwa łódzkiego”, Łódź 1989; materiały Działu Dokumentacji Naukowej Muzeum Sztuki w Łodzi; Maciej Cholewiński „Kolekcja motyli”, Łódź 2oo6-

[2] Maciej Cholewiński „Kolekcja Motyli M”, mszp., Łódź 1998-2o21

[3] Monika Polit „Mordechaj Chaim Rumkowski. Prawda i zmyślenie”, Warszawa 2o12

[4] Marek Szukalak „Łódzkie rysunki Artura Szyka”, Łódź 1997

Kolejne numery: