Ulica Przejazd

Pisał od roku 1998 Maciej Cholewiński

Ulica Przejazd

Numer 12

Rok 1898

5 lipca, wtorek. „W szkole prywatnej K. Goetzena Przejazd № 12. Lekcye wakacyjne rozpoczną się z dniem 4 lipca”. Sobota, 9 lipca. „3-kl. Szkoła Handlowa pryw. Zenona Goetzena z dniem 8-ym Lipca r.b. przeniesioną została na ul. Piotrkowską 121. Prośby nowo wstępujących przyjmują się w kancelaryi szkoły codziennie od 9 do 12 w południe”. W marcu 19oo szkoła mieściła się przy ul. Przejazd nr 14.

16 sierpnia, wtorek. „Nauczyciel potrzebny na wieś o sześć mil od Łodzi do czworga małych dzieci ze znajomością języka rosyjskiego. Wiadomość ul. Przejazd № 12, u pani Rozalii Michalskiej”.

Rok 19oo

2 maja, środa. „Do sprzedania łóżko, szafa do bielizny i rzeczy, oraz inne meble. Wiadomość ul. Przejazd № 12 m. 29”.

3o maja, środa. „Do sprzedania szafa mało używana. Wiadomość ulica Przejazd № 12 m. 29”.

Rok 19o2

16 stycznia, czwartek. „Inteligentna osoba znająca język rosyjski, polski i niemiecki, z gwarancyą, poszukuje miejsca kasyerki lub gospodyni. Obeznana też z szyciem. Wiadomość ul. Przejazd 12 m. 19 w oficynie”.

14 lutego, piątek. „Uczennica Hersego, życzy szyć w domach prywatnych. Przejazd 12, m. 12”.

3 kwietnia, czwartek. „Tanio i dobrze wykończam sukienki dziecinne, bieliznę, przerabiam itd. Przejazd 12 m. 1o, lewa oficyna”.

Rok 19o3

„Landau D., Skład przędzy, Przejazd 12”. W 1914 w spisach występował Daniel Landau, prowadził agenturę. Adres: Przejazd 14.

4 grudnia, piątek. „Ogólne osłabienie. Na ul. Przejazd nr. 12 J.Z., lat 28, rzemieślnik, nagle zachorował. Lekarz Pogotowia udzielił choremu doraźnej pomocy, poczem pozostawił go na miejscu”.

Hesse Fr., „magazyn ubiorów męzkich”, Przejazd 12. Niedziela, 18 grudnia 1914. „Franciszek Hesse. Magazyn ubiorów męzkich, oraz krajowych i zagranicznych towarów. Wykonywa obstalunki z punktualnością. Poleca: na nadchodzący sezon towary zimowe najświeższej mody, ul. Przejazd 12 vis a vis Cyklistów”. Wtorek, 27 grudnia. „W kłótni. Zakrojczy zakładu krawieckiego Hessego, zamieszkały przy ulicy Przejazd w domu pod № 12, w dniu wczorajszym poszedł z wizytą do swego szwagra R., zamieszkałego przy ulicy Wodnej. Przy kieliszku doszło do kłótni, podczas której R., rozgniewany na szwagra, uderzył go butelką w bok tak silnie, że ten od razu począł pluć krwią, a gdy przyszedł do domu w godzinę życie zakończył”. W 1914 zakład mieścił się przy ul. Andrzeja 1, tel. 31-76 i polecał: „nowości sezonowe: ulstry, couwer-podpalta, garnitury marynarkowe, jak również uczniowskie i dziecinne. Wielki wybór materjałów krajowych i zagranicznych zawsze na składzie”.

Rok 19o5

18 maja, czwartek. „Konwersacyi francuskiej udziela młoda francuska, Przejazd 12 m. 15, w domu o 9 ej wieczór”.

24 maja, środa. „A.A.A. Konwersacya niemiecka. Przejazd 12 m. 15, w domu o 9-ej wieczór”.

13 września, środa. „Maszynę Singera sprzedam za 22 rb. Ul. Przejazd nr. 12 m. 16”.

24 października, wtorek. „Pokój przy bezdzietnem małżeństwie, dla osoby pragnącej spokoju i ciszy, do wynajęcia od zaraz. Przejazd 12 m. 14, II-gie piętro”.

3 marca, sobota. „2 ładne pokoje z kuchnią i 1 pokój są do wynajęcia. Przejazd 12”.

Rok 19o6

19 lipca, czwartek. „Dwa trzymiesięczne wyżły do sprzedania, Przejazd 12”.

6 sierpnia, poniedziałek. „Podejrzane zasłabnięcia. Kurcze żołądka zaczynają przybierać ostry charakter. Mamy do zanotowania następujące wypadki z dwóch ostatnich dni, zachorowali: [...] na ul. Przejazd 12 Terga Kriger, handlarka, lat 4o, syn jej Jakób, lat 22 i córka Chana, lat 18”.

4 września, wtorek. „Ferblówka z niemieckim, polskim i rosyjskim, ma godziny wolne. Tamże niemiecka konwersacja. Przejazd nr. 12 m. 16”.

Rok 19o7

11 czerwca, wtorek. „Rewizya. Dziś, o godz. 1o-ej rano, żandarmerya wraz z wojskiem otoczyła gmach fabryki Wojdysławskiego przy ul. Długiej № 117. Wszystkich robotników, w liczbie 9o, wyprowadzono na dziedziniec fabryczny i tam poddano osobistej rewizyi; zrewidowano także oddziały fabryczne. Znaleziono broń palną i nielegalne wydawnictwa. Aresztowano 1o robotników, których pod silną eskortą odprowadzono do cyrkułu, a następnie do więzienia. Nazwiska aresztowanych: [...] 29-letni Walenty Kacberg, zamieszkały na ul. Przejazd 12 [...]”.

12 grudnia, czwartek. „Malarz podejmuje się wszelkich robót malarskich bardzo tanio. Ul. Przejazd № 12 m. 6, J. Sompoliński”.

Rok 19o8

1 maja, piątek. „Pokój przy bezdzietnem małżeństwie jest zaraz do wynajęcia Przejazd 12 m. 14”.

25 maja, poniedziałek. „Magazyn i pracownia krawiecka Leopolda Staśkowskiego w Łodzi, ulica Przejazd № 12. Przyjmuje wszelkie zamówienia w zakres krawiectwa wchodzące z materiałów własnych i powierzonych. Posiada gotowe ubiory męskie, uczniowskie i dziecinne. Wykonywa akuratnie i punktualnie. Ceny konkurencyjne”.

2 października, piątek. „(n) Zebranie drukarzy. W nadchodzącą niedzielę, t.j. d. 4 października r.b. w lokalu Stowarzyszenia drukarzy m. Łodzi i pow. łódzkiego, przy ul. Przejazd № 12, odbędzie się ogólne zebranie członków. Na porządku dziennym następujące: 1) sprawa zebrań delegatów, 2) sprawa uczni, 3) wybór dopełniający członka zarządu i bibliotekarza, 4) wnioski zarządu i wnioski członków. Zebranie rozpocznie się o godz. 1o-ej rano. Zarząd uprasza o wczesne i liczne przybycie członków”.

Rok 19o9

2o lutego, sobota. „(y) Zebranie drukarzy. Zarząd Stowarzyszenia pracowników drukarskich m. Łodzi i pow. łódzkiego zapowiedział ogólne zebranie, które odbędzie się w dniu 7-ym marca o godzinie 2-ej po południu w lokalu Stowarzyszenia (ul. Przejazd № 12 m. № 15). Porządek dzienny zebrania następujący: 1) zagajenie ogólnego zebrania, 2) odczytanie protokułu ostatniego ogólnego zebrania, 3) odczytanie i przyjęcie sprawozdania, 4) wybór przewodniczącego, sekretarza i dwóch asesorów, 5) wybór członków nowego zarządu, 6) wybór komisyi rewizyjnej, 7) wnioski członków”.

17 maja, poniedziałek. „(a) Stowarzyszenie drukarzy m. Łodzi i pow. łódzkiego. Wczorajsze zebranie ogólne Stowarzyszenia drukarzy m. Łodzi i pow. łódzkiego, w lokalu przy ul. Przejazd № 12, zgromadziło 53 członków. Przewodniczył prezes pan Stanisław Kaczmarski przy asesorach p.p. Rudnickim i Falkowskim, Sławińskim i Styblu oraz sekretarzem p. Borysewiczu. Przedewszystkiem odczytano protokół ostatniego zebrania, poczem przystąpiono do obrad nad unormowaniem zapomóg wydawanych w razie choroby lub pozbawienia pracy członków. Po ożywionej dyskusji zebrani przyjęli projekt opracowany przez zarząd. W myśl tego projektu, w razie choroby obłożnej członek otrzymywać będzie zapomogę w rozmiarze 75 kop. dziennie zamiast dotychczasowej 5o kopiejkowej w ciągu 4 tygodni (licząc 6 dni w tygodniu); w razie zaś braku zajęcia wysokość zapomogi w tej samej normie t.j. 75 kop. dziennie utrzymana będzie w ciągu 6 tygodni. Zarządowi jednak przysługuje prawo w wyjątkowych wypadkach przedłużyć termin wydawania tych zapomóg. Członkowie nieobłożnie chorzy, pracujący, lecz pragnący korzystać z pomocy lekarskiej, otrzymują od zarządu specyalne kartki do lekarzy i apteki za opłatą po 25 kop. za każdą. Obłożnie zaś chorzy zwalniani zostają od tej ostatniej opłaty. Wszystkie powyższe uchwały obowiązują od 1 czerwca r.b. zostały po przyjęciu przez zebranych zaprotokółowane”.

18 maja, wtorek. „Pianino nowe krzyżowe, silny ton, mechanizm cały żelazny do sprzedania. Przejazd 12 m. 1o”.

19 lipca, poniedziałek. „(x) Z Koła panien. Lokal Koła panien od dnia 14 – go lipca przeniesiono na ulicę Przejazd do domu pod nr. 12. Koło panien otrzymało pozwolenie od władz na zorganizowanie pogadanek pouczających dla dziewcząt”.

3o września, czwartek. „Przyspasabiam do różnych średnich zakładów naukowych. Udzielam korepetycyi wszystkich przedmiotów. Lekcye dla osób starszych. Chlubne świadectwa z ostatnich miejsc. Przejazd 12 m. 1o”.

16 października, sobota. „(x) „Koło panien”, po sześciotygodniowej przerwie wakacyjnej, w dniu 1-ym września rozpoczęło swoją działalność w nowym lokalu przy ul. Przejazd № 12. Z otuchą i wiarą w dobrą przyszłość „Koła”, zarząd ze zwiększoną energią począł swoją pracę, ufając, że społeczeństwo okaże i w tym roku tyle sympatyi, jak w latach ubiegłych. Bodźcem dla zarządu do dalszej pracy jest wynik rezultatów ubiegłego roku. Najważniejszy czynnik Koła – szwalnia dała wyniki zupełnie zadowalające, sporo bowiem uczennic, ukończywszy naukę w szwalni, znalazło zajęcie w magazynach. Liczba dziewcząt uczących się szycia i kroju sięga obecnie 4o. Prócz potrzeb nauczania fachowego, zarząd Koła zaspokaja również potrzeby duchowe dziewcząt i w tym celu rozpoczyna w tych dniach „pogadanki”. Biblioteka dziecinna otwartą została dnia 13 października i książki wydawane są dwa razy tygodniowo. Składa się ona z książek zakupionych przez Koło lub też ofiarowanych przez członków i osoby życzliwe. Widzimy więc, że dziewczęta korzystają w szwalni pod każdym względem i instytucya ta, jedyna tego rodzaju w Łodzi, zasługuje stanowczo na gorące poparcie ze strony dobroczynnego społeczeństwa naszego. Zapis uczennic odbywa się w dalszym ciągu codziennie od godz. 9-ej rano do 12-ej w południe w kancelarii Koła (Przejazd №12)”.

15 listopada, poniedziałek. „(x) Z Koła panien. Jutro wieczorem o godz. 6½ w lokalu Koła panien (ul. Przejazd nr. 12) odbędzie się ogólne zebranie członków. Zarząd Koła ze względu na ważność spraw prosi o punktualne przybycie możliwie jak najliczniej”.

17 grudnia, piątek. „(a) Z „Koła panien”. Zarząd „Koła panien” urządza d. 2o grudnia o godz. 5 po południu w lokalu własnym (Przejazd № 12), tradycyjną „choinkę” dla dzieci” oraz „(x) Z Koła panien. Dnia 5 stycznia 191o r. komitet dochodów niestałych przy Kole panien urządza w białej sali Manteuffla wieczór taneczny „Powitanie karnawału”, na rzecz istniejącej przy Kole szwalni, która, rozwijając się z dniem każdym pomyślnie, zyskała ogólne uznanie na „Pokazie prac kobiet i dzieci”. Przypuszczać zatem należy, że sympatyczny i godny poparcia cel zgromadzi licznie tych wszystkich, którzy chętnie śpieszą z pomocą zasługującym na to instytucyą”.

21 grudnia, wtorek. „(x) Choinka w „Kole Panien”. Niezmiernie dodatnie wrażenie uczyniła na zebranych wczoraj w „Kole Panien” Choinka, urządzona dla dziewczątek z szwalni, utrzymywanej przy Kole. Prace tych dziewczątek na „Pokazie pracy kobiet i dzieci” zyskały powszechne uznanie i chętnie były nabywane. Wogóle szwalnia ta, ucząca pracy chlebodajnej dziewczątka z najuboższych sfer i rozwijającej ich umysł, dzięki niezmordowanej pracy zarządzającej szwalnię, pani Walerji Marcinkowskiej i energji zarządu Koła, rozwija się nader pomyślnie. Dziewczątka przy jarzącej choince zgodnie i bardzo poprawnie odśpiewały parę kolęd, poczem jedna z nich w prostych słowach złożyła podziękowanie młodym opiekunom szwalni za ich prace i starania. Na zakończenie rozdano dziatwie podarki gwiazdkowe” oraz „Płyty gramofonowe bardzo tanio do sprzedania. Maszyna do prania także tanio do sprzedania. Przejazd 12”.

28 grudnia, wtorek. „Zaginęły medale wojskowe 4-go stopnia, krzyż № 36663 i medal wydany w 1873 roku, obydwa na wstędze rosyjskiej. Proszę odnieść za nagrodą Przejazd 12 do stróża”.

31 grudnia, piątek. „(x) Z Koła panien. Zaprojektowane na środę przyszłego tygodnia t.j. na d. 5 stycznia r. p. „Powitanie Karnawału” w Białej sali hotelu Manteufla zapowiada się bardzo dobrze. Będzie to pierwszy wieczór taneczny w nadchodzącym karnawale, z którego dochód przeznaczony został na korzyść szwalni przy Kole Panien istniejącej, w której przeszło 4o dziewcząt ze sfer najuboższych wychowuje się na pożyteczne pracownice, pod troskliwą opieką młodych swych kierowniczek. „Pokaz pracy kobiet i dzieci”, na którym wystawione prace dziewcząt ze szwalni „Koła Panien” zostały powszechnie uznane, wykazał, jak racyonalnie wspomniana szwalnie jest prowadzoną i jak pożytecznie się rozwija. Choćby z tej racyi projektowany w wigilię Trzech Króli wieczór zasługuje na poparcie”. We czwartek, 2o stycznia „Koło panien” podziękowało „za nadesłane w naturze ofiary – firmom: Gundelach, Salwa, Ehrlich, „Julianów”, Roszkowski, Sprzączkowski, Konrad, Trautwein, J. Wolski, K. Wolski, Komor, Gostomski, Suligowski”.

Rok 191o

„Freiwillige Feuerwehr [...] Schornsteinfeger-Abteilungen: I. Konstantinenstr. 14, II. Przejazd 12, III. Widzewska 2o3”.

9 lutego, środa. „(x) W Kole panien od dnia dzisiejszego, po przerwie karnawałowej, o g. 8 wieczorem rozpoczyna się w lokalu własnym Koła przy ul. Przejazd № 12 szereg pogadanek literackich. Dziś mówić będzie p. Stanisław Łąpiński”.

18 kwietnia, poniedziałek. „(x) Z Koła panien. Sprzedaż biletów na środowy pokaz w kinematografie „Odeon” na rzecz szwalni przy Kole panien odbywa się bardzo pomyślnie, na co ta ruchliwa i rozwijająca się z każdym dniem instytucya w zupełności zasługuje. Nie wątpimy więc, że świetnie ułożony program, a co główniejsze – cel – przyciągną w nadchodzącą środę do „Odeonu” wszystkim, którym na sercu leży dobro tej instytucyi. Dla ścisłości zaznaczamy, że dla dzieci i uczącej się młodzieży przeznaczono specyalny program od godz. 3 – 6 po południu. Ceny miejsc zwykłe”.

23 maja, poniedziałek. „(a) Stow. pracowników drukarskich. Wczoraj o godz. 4 po poł., w lokalu przy ul. Przejazd nr. 12, odbyło się, w obecności 48-iu członków, nadzwyczajne zebranie w celu dopełnienia wyborów ustępujących członków Zarządu, jednego członka komisyi rewizyjnej, pomocnika bibliotekarza, gospodarza lokalu, przyczep załatwiono kilka ważniejszych spraw. Posiedzenie zagaił wiceprezes Stowarzyszenia, p. Jan Musiał. Następnie załatwiono sprawę p. Nazarskiego, przyznając mu zapomogę za 14 dni bezkondycyjnych; odmówiono zaś takowej p. Henczowi. Postanowiono aby członkom bezkondycyjnym dawać pomoc lekarską i lekarstwa bezpłatnie, chociażby byli chorzy nieobłożnie. P. W. Utza, który czas dłuższy pracował w innym zawodzie, postanowiono nie wpisywać na listę członków, jeśli nie wpłaci powtórnego wpisowego. Po załatwieniu tych spraw, powołano na przewodniczącego wyborom p. Józefa Pietruszewskiego, który na asesorów zaprosił pp. Ignacego Kościńskiego i J. Falkowskiego, a na sekretarza p. Józefa Przybylskiego. Za pomocą głosowania tajnego na prezesa wybrano p. Józefa Pietruszewskiego; na wiceprezesa – p. J. Musiała; na sekretarza – p. Józefa Przybylskiego; skarbnik – p. Jan Falkowski; zastępca – p. Fr. Rydlewski. Na asesora i zarządzającego biurem pośrednictwa pracy wybrano p. Ign. Kościńskiego. Na pomocnika bibliotekarza – p. S. Lewandowskiego; na gospodarza – p. J. Karwowskiego. Do komisyi rewizyjnej, na miejsce p. Hencza, który zrzekł się mandatu, wybrano p. Al. Mazurkiewicza”.

14 czerwca, wtorek. „(x) Z Koła panien. Zapisy nowowstępujących bez różnicy wyznania, uczennic do szwalni przy „Kole panien” (Przejazd № 12) rozpoczynają się z dniem dzisiejszym i trwać będą codziennie od godziny 9 rano do 5 pp. aż do dnia 28 b.m.”.

21 czerwca, wtorek. „(x) Ze Stow. drukarzy. Zabawa drukarzy urządzona w ubiegłą niedzielę w ogrodzie Gehliga, pomimo deszczu, zgromadziła nadspodziewanie liczny zastęp gości. Obie sale – restauracyjna i w ogrodzie – zaledwie mogły pomieścić chroniących się przed deszczem. W tych warunkach program nie mógł być wykonany należycie. Ani więc tańce z powodu ciasnoty, ani teatr amatorski pod gołem niebem – nie wypadły tak, jak życzyli sobie urządzający zabawę. Śpiewacy-amatorzy pragnęli ukołysać poświsty wichury i szum deszczu, co im się też po części udało. Największem uznaniem cieszył się przebrany za żydka jeden z kolegów. Dopiero pod sam wieczór goście nabrali więcej werwy i zabawa poszła raźniej. O godz. 11 zabawę zakończyły: korowód z pochodniami i ognie sztuczne. Zaznaczyć jeszcze wypada, że gospodarz restauracyi podnoszeniem cen co godzina starał się urozmaicić zabawę, kelnerzy zaś barkiem grzeczności rywalizowali między sobą o palmę pierwszeństwa”. „Zarząd Stow. drukarzy prosi tych, którzy w papierowych kapeluszach poszli do domu, pozostawiając swoje w ogrodzie, i którzy zamienili przez pomyłkę laski – o pofatygowanie się do lokalu Stowarzyszenia, Przejazd 12, jutro od godz. pół do 8 wieczorem – po odbiór swojej własności”.

1 lipca, piątek. „Pomieszczenie przy bezdzietnem małżeństwie dla inteligentnego mężczyzny do wynajęcia zaraz. Przejazd 12 mieszk. 14”.

29 sierpnia, poniedziałek. „(x) Z koła panien. W dniu 17-ym b.m. rozpoczęła swą działalność, po sześciotygodniowej przerwie, szwalnia przy „Kole panien”, Przejazd 12 m. 12. Do szwalni, zapełnionej przez 5o z górą uczennic, w dalszym ciągu przyjmowane są zarówno reperacye, jak i wszelkie roboty w zakres krawiecczyzny wchodzące. Należy przypuszczać, że i nadal pożyteczna ta instytucya cieszyć się będzie względami Sz. Publiczności, i że zarówno jak lat ubiegłych ilość członkiń powiększy się znacznie”.

17 września, sobota. „(x) Z „Koła Panien”. W dniu 13 b.m. odbyło się posiedzenie zarządu „Koła panien”. Przybyłe nań członkinie postanowiły: 1) pełnić codzienne dyżury podczas godzin zajęć w szwalni, przyjmując nadal chętne do nauki dziewczęta, których obecnie jest już z górą 6o. 2) dwa razy tygodniowo wydawać dziewczętom książki do czytania, a raz w tygodniu we wtorki od g. 6-ej – 7-ej w książki oraz pisma członkiniom „Koła”. 3) jak najsilniej starać się o powiększenie liczby członkiń, których deklaracje przedstawiać na następnem posiedzeniu zarządu. 4) zwołać ogólne zebranie za trzy tygodnie. Zaznaczyć należy, iż instytucya pozyska tak pomyślnie rozwijającą się pod względem etycznym, cieszy się zbyt małem zainteresowanie naszego ogółu. Wszak dolą biednych istotek gorliwiej winny zająć się te, których los lepszymi obdarzył warunkami, a chyba ich nie brak. – Ileż to panien po ukończeniu pensyi, nudzi się z braku zajęcia, wówczas, gdy odrobiną czasu i niewielkim groszem, mogłyby przyczynić się do dobra pokrzywdzonych”.

26 listopada, sobota. „Stefanów” Nowo otworzony zakład ogrodniczy i sklep kwiatowy. Przyjmuje obstalunki na bukiety, wiązanki i wieńce. Ubiera stoły na przyjęcia i bale. Sprzedaje kwiaty doniczkowe własnej hodowli, których posiada duży wybór. Dekoruje sale, kościoły, balkony. Urządza ogrody. Wynajmuje rośliny na stałe podług umowy. Wogóle przyjmuje wszelkie zamówienia w zakres ogrodnictwa wchodzące. Przyjmuje zamówienia na owoce i jarzyny. Otrzymał z zagranicy 2oo sztuk roślin dekoracyjnych. Stefan Dymkowski”.

Rok 1911

13 stycznia, piątek. „(x) Pewne grono drukarzy urządza w d. 15 stycznia r.b. w Domu Ludowym, przy ul. Przejazd № 34, o godz. 8-ej wieczorem przedstawienie amatorskie, z którego czysty zysk przeznaczony na biednych chrześcijan. Daną będzie komedyjka Bałuckiego w 3-ech aktach „Radcy pana radcy”. Bilety do godz. 5 po poł. w niedzielę nabywać można w kwiaciarni „Stefanów”, Przejazd 12, następnie w kasie teatru”.

1o maja, środa. „Szafa do obuwia do sprzedania Przejazd 24 m. 1”.

27 czerwca, wtorek. „Potrzebna panna do kwiaciarni uzdolniona Przejazd 12”.

12 maja, czwartek. „(x) Z Koła panien. Czysty zysk z przedstawienia na rzecz szwalni przy Kole panien, danego w kinematografie „Odeon”, wyniósł 311 rb., w której to sumie znajdują się ofiary: pp. Juliusza Heinzla 1oo rub. I firmy I.K. Poznańskiego 25 rb. Naddatki w dalszym ciągu wpływają”.

28 września, czwartek. „Szwalnia przy „Kole Panien” ulica Przejazd 12 Przyjmuje obstalunki z własnych i powierzonych materyałów oraz wszelkie reperacye w zakres krawiecczyzny wchodzące”.

31 października, wtorek. „Żakiety damskie używ. oraz palto uczniowskie, na lat 12, tanio sprzedam, Przejazd nr. 12 m. 11”.

22 lutego, wtorek. „(x) Z Koła Panien. Jutro o godz. 8-ej wieczorem w lokalu Koła Panien (Przejazd № 12) odbędzie się „Pogadanka” dla członków Koła, którą wygłosił p. Stanisław Łąpiński. Zarząd Koła zawiadamia swych członków, że we wtorki w lokalu Koła od godz. 6-7 wydawane są do czytania pisma i książki z biblioteki Koła”.

7 marca, poniedziałek. „(a) Stow. pracowników drukarskich. Na zwołane wczoraj, o gdoz. 3-ej po południu, w lokalu przy ul. Przejazd № 12, ogólne zebranie roczne Stowarzyszenia pracowników drukarskich miasta Łodzi i powiatu łódzkiego, przybyło 73-ch członków. Zebranie zagaił prezes p. Stanisław Kaczmarski, poczem ukonstytuowano prezydyum, złożone z p. Józefa Pietruszewskiego, przewodniczącego, oraz pp. Ottona Drawsa, Władysława Krala i Walentego Bogusławskiego, asesorów i Józefa Przybylskiego sekretarza, Po odczytaniu przez skarbnika p. J. Falkowskiego protokółu z ostatniego zebrania ogólnego, przedstawiono zgromadzonym do zatwierdzenia sprawozdanie za rok ubiegły 19o9, które na kilka tygodni przedtem rozesłano wszystkim stowarzyszonym. Sprawozdanie to zebrani bez dyskusyi zatwierdzili. Wykazuje ono, że organizacya się rozwija. W roku sprawozdawczym prócz zebrania ogólnego zwyczajnego były i dwa nadzwyczajne. Dochody wynosiły rb. 1,999 kop. 37, wydatki zaś rb. 1,389 kop. 68, czyli pozostało rb. 6o9 k. 69. W przychodzie figuruje najważniejsze pozycya ze składek członkowskich rb. 1, 738 kop. 1o. W rozchodzie zaś na zapomogi dla bezkondycyjnych – rb. 224 kop. 5o, które to zapomogi rozpoczęto wypłacać dopiero od marca 19o9 roku, t.j. po półtorarocznem istnieniu Stowarzyszenia, również znaczna suma zapłacona jako honorarya lekarskie rb. 264, tu jednak jest wliczona suma rb. 94 za leczenie członków w roku 19o8; za lekarstwa zapłacono rb. 237 kop. 7o, w której to sumie wliczono rb. 67 kop. 16 za lekarstwa wydane w roku 19o8. Przy Stowarzyszeniu istnieje bezpłatne biuro pośrednictwa pracy, które prowadzi kontrolę bezkondycyjnych oraz wakujących kondycyj, a zarazem ułatwia członkowm zajmowanie posad. Za pośrednictwem biura pracy przy Stowarzyszeniu otrzymało posady na miejscu 26, na wyjazd 4. Biblioteka powstała w roku 19o8 z książek zaofiarowanych przez członków liczy 262 tomy rozmaitej treści. W roku sprawozdawczym początkowo było 152 członków, poczem ubyło 3o, pozostało zatem 122 członków. Zwolnionych było od płacenia składek z powodu braku pracy 59 i choroby 39, razem 98. W dniu 31 stycznia r.b. było zalegających w opłacie składek 56. Remanent z poprzedniego roku 19o9 w sumie rb. 6o9 kop. 69 ulokowano: na oszczędność rb. 575 kop. 53, u kasyera w gotówce rb. 34 k. 16. Majątek Stowarzyszenia na dzień 1 stycznia 191o roku przedstawia się w sumie rb. 2,226 kop. 58. Zebrani odmówili jednemu z kandydatów przyjęcia do swego grona, ponieważ nie jest wykwalifikowanym zecerem. Na skutek prośby jednego z członków, pozostającego od dziewięciu miesięcy bez zajęcia, postanowili wydać mu zapomogę, przekazując zarządowi określenie jej rozmiaru. Zarządzone za pomocą głosowania tajnego wybory dały wynik następujący. Do zarządu wybrani zostali pp.: Juliusz Nazarski (prezes), Jan Musiał (wice-prezes), Józef Przybylski (sekretarz, Stefan Krejan (pomocnik sekretarza), Jan Falkowski (kasyer), Francizek Rydlewski (pomocnik kasyera), Władysław Kral (asesor i zarządzający biurem pracy). Na zarządzającego biblioteką powołano p. Wincentego Sławińskiego, na jego pomocnika p. Stanisława Kieszniewskiego; na gospodarza lokalu p. Józefa Pietruszewskiego, na jego pomocnika p. Kazimierza Wiśniewskiego. Do komisyi dochodów niestałych weszli pp.: A. Nikonorow, Walenty Bogusławski i Wincenty Sławiński. Do komisyi rewizyjnej – pp.: Stanisław Kaczmarski, Konstanty Hencz i Aleksander Stybel”.

1 kwietnia, piątek. „Pomieszczenie przy bezdzietnem małżeństwie dla inteligentnego mężczyzny do wynajęcia od zaraz. Przejazd № 12 mieszk. 14”.

Rok 1912

15 stycznia, poniedziałek. „Żakiet damski używany, zimowy, bardzo tanio sprzedam. Przejazd 12 m. 11”.

14 lutego, środa. „(d) Ze Stow. litografów. W niedzielę, 18 b.m., o godz. 3 po południu, w lokalu Stowarzyszenia pracowników drukarskich, przy ul. Przejazd № 12 odbędzie się roczne ogólne zebranie członków oddziału łódzkiego Stowarzyszenia litografów”.

7 lutego, środa. „ (n) Onegdaj, około godz. 3 wieczorem, do mieszkania Jana Kina, właściciela domu przy ul. Zawadzkiej nr. 22, za pomocą podrobionego klucza wtargnęli nieznani złodzieje i skradli różne rzeczy, wartości 917 rubli. W ten sam sposób onegdaj o godz. 9 wieczorem, w mieszkaniu Zygmunta Dersgowskiego, przy ul. Przejazd nr. 12, dokonano kradzieży garderoby na sumę 23o rb. W obu wypadkach zarządzono śledztwo”.

12 marca, wtorek. „Dziewczynka 9-cio letnia Leokadya Wiśniewska zbłądziła, odebrać można Przejazd 12 m. 27”.

14 marca, czwartek. „(x) Zarząd Stowarzyszenia drukarzy przypomina, iż w niedzielę 17 b.m. o godzinie 2 po południu, odbędzie się w lokalu własnym przy ulicy Przejazd nr. 12 ogólne roczne zebranie członków Stowarzyszenia”.

15 marca, piątek. „(n) Z „Koła Panien”. Popularny koncert na rzecz biednych dzieci szwalni przy „Kole Panien” odbędzie się w Domu Ludowym dnia 17 b.m. Początek o godzinie 3 po poł. Bilety są do nabycia w szwalni „Koła Panien” przy ul. Przejazd nr. 12, a w dzień przedstawienia w kasie Domu Ludowego od godziny 2 po poł.”. „(x) Ze Stow. robotników chrześcijańskich. W nadchodzącą niedzielę dnia 17 b.m. kółko dramatyczne przy Stowarzyszeniu robotników chrześcijańskich wystawia w „Domu Ludowym Stowarzyszenia (Przejazd nr. 34) piękny, historyczny dramat Wł. Syrokomli w 4-ch aktach a 6-u odsłonach pod tytułem „Wyrok Jana Kazimierza”. W antraktach grać będzie orkiestra robotnicza pod kierunkiem p. L. Michalskiego. Początek o godz. 7-ej wieczorem”. Czwartek, 21 marca - „[...] Koncert rozpoczęła jednoaktówka Z. Przybylskiego „Tańcująca herbatka”, udatni odegrana przez dziewczęta ze szwalni, z pośród których na pierwszy plan wykonaniem swoich ról wysunęły się: pp. Rakowiecka (Julka), Gąsiorowska (Józia), Jurowska (Kasia) i Chorążą (Staś). Następnie panna Krucz ślicznie wypowiedziała „Bez dachu” M. Konopnickiej, za co obdarzono ją wiązanką żywych kwiatów i panna Rakowiecka „Samobójcy” Kazeta. P. St. Skowroński, utalentowany monologista, obdarzył zebranych kilku perłami ze swojego repertuaru, zmuszając ich do serdecznego śmiechu i głośnego oklaskiwania. Drugą część rozpoczął śpiew pp. Wystopa i Melchinkiewicza, którzy wykonali duet „Spójrz, jak cicho pieści”- Campana i „Pójdźmy razem”. P.T. Janowski wygłosił humorystyczny odczyt na temat „Człowiek i jego znaczenie”, zbierając obfite oklaski. W końcu orkiestra mandolinistów pod kierunkiem p. K. Goebla wykonała marsz z opery „Traviata” i walczyka z „Cnotliwej Zuzanny”, ciesząc się bodaj największym powodzeniem”.

8 czerwca, sobota. „Szwalnia przy „Kole Panien” ul. Przejazd 12 m. 12 przyjmowanie uczennic na rok 1912/13 odbywa się w środy i piątki od g. 5½- 7½ wiecz. Zarząd”.

8 lipca, poniedziałek. „(e) Zebranie ogólne drukarzy. Wczoraj o g. 11 rano, w lokalu własnym przy ul. Przejazd nr. 12, odbyło się przy udziale 62 członków, nadzwyczajne ogólne zebranie członków Stowarzyszenia pracowników drukarskich. Posiedzenie zagaił prezes Stowarzyszenia, p. Rydlewski. Po odczytaniu przez sekr. Falkowskiego sprawozdania z ostatniego zebrania, p. Rydlewski oznajmił zebranym, że rubli 1oo, które zarząd otrzymał jako wynagrodzenie za pracę w Stowarzyszeniu, mając na celu dobro Stowarzyszenia, użył na zadatkowanie kupna od p. Stanisława Gałeckiego w Rąbieniu kawałka ziemi przestrzeni około 2 morgów, pokrytej w części 15-letnik zagajnikiem lasu sosnowego i świerkowego za sumę 125o rb. Chodzi obecnie o to, aby ogólne zebranie zaakceptowało kupno tej ziemi pod budowę domu dla inwalidów drukarskich. Po odczytaniu spisanej punktacyi, obradowano nad wynalezieniem funduszów na kupno gruntu i budowę domu i postanowiono podnieść z kasy pieniądze Stowarzyszenia tytułem pożyczki. W sprawie zaś pokrycia tej sumy i powiększenia wpływów zabierali głos pp. Wł. Kral, Dunter, Rydlewski, Opieliński, Krejan i inni. Po wyczerpaniu dyskusyi postanowiono, by w ciągu 3 miesięcy, do czasu zwołania następnego nadzwyczajnego zebrania ogólnego obowiązywała składka dobrowolna. Nakoniec, dla zajęcia się zbieraniem składek, ogrodzeniem placu, wybudowaniem domu i t.p. wybrano komitet, do którego powołani zostali pp.: Wilhelm Hireskorn, Wincenty Wżaliński, Konstanty Hencz, Antoni Wieczorek i Ignacy Kościński. Po ukończeniu zebrania o godz. 2 po południu, kilkunastu członków urządziło zbiorową wycieczkę do Rąbienia w celu obejrzenia zadatkowanego kawałka ziemi”.

27 lipca, sobota. „Wystawa. W felietonach dotychczasowych, poświęconych wystawie [rzemieślniczo-przemysłowej w parku Staszica], ukończyliśmy w numerze wczorajszym opis tych pawilonów, które leżą po prawej stronie głównych alei, okalających ogród. Obecnie przystępujemy do opisu pawilonów, leżących po stronie przeciwnej. [...] Szwalnia „Koła panien” i ochrony „Gniazda” Tow. opieki nad dziećmi (Ciemna № 76), przedstawiły się poprawnie i nadzwyczaj starannie szytą bieliznę, między innemi bardzo ładne kaftaniki koronkowe i fartuszki, guziki niciane i cerowane własnego wyrobu, hafty i roboty z włóczki. W szwalni (Przejazd № 12 m. 12) wykonywane są po niezwykle taniej cenie wszelkie zamówienia w zakres krwiecczyzny i bieliźniarstwa wchodzące, przyjmuje się także wszelkie reparacye, cerowanie i t.p.”. Sądząc z okazów wystawowych, które, jak wspomnieliśmy, wykonywane są bez zarzutu, można zupełnie śmiało, z całą ufnością powierzać młodocianym pracownicom szycie i hafty i tym sposobem przyczyniać się do rozwoju instytucyi. Obie szwalnie zatrudniają po 6o pracownic w wieku 1o do 14 lat”.

1o sierpnia, sobota. „(x) Pięciolecie drukarzy. Program pięciolecia Stowarz. drukarzy uległ zmianie, mianowicie nabożeństwo na intencyę Stowarzyszenia odbędzie się nie o godz. pół do 1, lecz o godz. 11 rano. W kościele św. Krzyża pienia religijne na chórze wykonają amatorzy-drukarze”.

12 sierpnia, poniedziałek. „(e) Pięciolecie drukarzy. Nadzwyczaj uroczyście obchodzili w dniu wczorajszym drukarze łódzcy pięciolecie Stowarzyszenia swego, założonego po długich staraniach i powołanego do życia w dniu 11 sierpnia 19o7 r. Uroczystość rozpoczęto wysłuchaniem solennego nabożeństwa, odprawionego na intencyę Stowarzyszenia drukarzy w kościele św. Krzyża o godz. 11 i pół rano, na którym pobożne pienia wykonał chór drukarzy i soliści członkowie Stowarzyszenia. Na uroczystość tę przybyły delegacie drukarzy z Warszawy na czele z redaktorem „Wiadomości Graficznych” p. Burkotem, z Kalisza, Dąbrowy i Piotrkowa, z innych zaś miast nadesłano wiele depesze z życzeniami. Po skończonem nabożeństwie wszyscy zebrani udali się na obiad do ogrodu p. Brauna przy ul. Przędzalnianej. Przy zastawionych stołach, oprócz towarzyszów sztuki drukarskiej, zasiedli przedstawiciele prasy miejscowej i rozpoczęła się biesiada o serdecznym braterskim nastroju. Podczas biesiady przemawiali: prezes Stowarzyszenia pp. Rydlewski, Jan Garlikowski, redaktor „Kuryera Łódzkiego”, Władysław Ratyński, kierownik literacki „Gazety Łódzkiej”, Volkman, współpracownik „Neue Lodzer Zeitung” i inni. Następnie odbył się wieczór muzykalno-wokalny z udziałem orkiestry Scheiblerowskiej, poczem o godz. 7 wiecz. rozpoczęły się ochocze tany, które trwały do godziny 3 w nocy. By upamiętnić dzień pięciolecia Stowarzyszenia drukarzy łódzkich, członkowie tego Stowarzyszenia wydali siłami zbiorowemi jednodniówkę drukowaną w tłoczni p. Wł. Gajderowicza, bogatą w treść z dziedziny historii i rozwoju drukarstwa i ilustracye, przedstawiające: pięknie wykonaną winietę z fotografiami wszystkich członków Stowarzyszenia, ziemię, zakupioną pod letnisko dla drukarzy łódzkich i komitet budowy tego letniska. Zdjęcia fotograficzne wykonała artystycznie firma braci Piotrowicz (Dzielna 13). Jednodniówka ta stanowić będzie cenna pamiątkę. Na zakończenie dodać należy, iż redaktor „Wiadomości Graficznych” Burkot otworzył rubrykę ofiar na dom inwalidów w Rąbieniu, a przedstawiciele pism miejscowych, będący na uczcie, ofiarowali na tenże cel pewną kwotę”.

26 sierpnia, poniedziałek. „Potrzebny chłopiec do zakładu blacharskiego. Ulica Przejazd Nr. 12”.

23 września, wtorek. (h) Wystawa ogrodnicza. Wczoraj komitet wystawy obliczył głosy publiczności, wyrokujące o wyrobach bukieciarskich, umieszczonych na wystawie w niedzielę. I nagrodę 51 głosami otrzymał kapelusz damski; praca bukieciarki p. Anny Griglig, firmy „Stefan” Przejazd 12. II nagrodę 48 głosów – kosz pod tytułem „Sny dziewczęcia”, praca p. Wojciecha Salwy, znanego w Łodzi właściciela sklepów kwiaciarskich. Dziś o godzinie 6-ej wieczorem zbierze się jury dla osądzenia przetworów owocowych firmy Stefan Frick w Radomiu i kapusty oraz ogórków hr. Potockiego. Bilety ulgowe członkowskie po 1o kop. nabyć można u kasyera p. Borkowskiego w Tow. pożyczkowo – oszczędnościowem rzemieślników chrześcijan w lokalu Resursy, (Widzewska 117) od godz. 1o rano do 3 po południu, a we wtorki, czwartki i soboty od 6 do 8 wiecz.”.

15 października, wtorek. „(e) Zabawa drukarzy, urządzona w sobotę dnia 12 b.m., powiodła się pod każdym względem. Rozpoczął zabawę chór amatorski drukarzy „Pieśnią zgody” następnie odśpiewano „Polonez”, „Serenadę” i „Witaj Kasiu…”. Drugi numer programu wypełnili mandoliniści; burzą oklasków dziękowano im za staranne wykonanie kilku ładnych utworów, szczególnie podobał się wszystkim „Kozak”, dumka Moniuszki. P. Górecki z odczuciem wypowiedział wiersz Żmichowskiej „Miłość kobiety”. P. Sylw. Lewandowski ubawił zebranych monologami o charakterze żydowskim. Na zakończenie odegrano wesoły nadzwyczaj utwór Marka Twaina p.t. „Komedya o człowieku, który redagował gazetę rolniczą”. Za staranne wykonanie nagrodzono amatorów oklaskami”.

21 października, poniedziałek. „(a) Ze Związku drukarzy. Wczoraj o godzinie 11-ej rano w lokalu przy ulicy Przejazd № 12 odbyło się nadzwyczajne zebranie Związku drukarzy łódzkich, w obecności 63 członków. Obradom przewodniczył p. Rydlewski, sekretarzował p. Falkowski. Po przyjęciu protokołu z ostatniego zebrania, przystąpiono do rozważenia sprawy podwyższenia składek członkowskich, wynoszących dotychczas 3o kop. tygodniowo. Po ożywionej dyskusyi, jaka się nad sprawą tą wywiązała, postanowiono podnieść składki tygodniowe do 4o kop., na fundusz zaś inwalidów wydzielać rocznie z ogólnej sumy rubli 4oo”.

2 listopada, sobota. „Potrzebny lokal od 1 kwietnia składający się z 1 Sali i 3-ch mniejszych pokojów, w śródmieściu. Oferty: Stow. drukarzy, ul. Przejazd 12”.

18 grudnia, środa. „Z „Koła panien”. Wczoraj o godzinie 8-ej wieczorem przy ulicy Przejazd nr. 12 odbyło się ogólne zebranie roczne „Koła panien”. Na przewodniczącą wybrano p. Zofię Robakowską. Według sprawozdania za czas od listopada 1911 r. do 1 listopada 1912 r. uczęszczało do szwalni przeszło 5o dziewcząt. Nauka szycia i guzikarstwa daje wyniki pomyślne; w roku sprawozdawczym wbrew zwyczajowi lat ubiegłych, przed świętami nie uciekano się do zaangażowania płatnych pomocnic, lecz wszystkie zamówienia wykonywane są siłami własnemi szwalni. Mając na względzie zamiłowanie do czytelnictwa wśród dziewcząt, zakupiono przed wakacyami do biblioteki różne książki za 2o rubli. Książki wydawane są dwa razy w tygodniu. Odbywają się codzienne pogadanki dla dziewcząt aby je kształcić pod względem umysłowym i moralnym. Dla zdobycia funduszów w ciągu roku sprawozdawczego zarząd „Koła” urządził 11 listopada raut, 15 lutego r.b. przedstawienie w teatrze Popularnym i 4 maja r.b. wieczornicę w Białej sali Hotelu Manteufla. Na skutek podjętych starań zarządu „Koła” t-we kredytowe miejskie wyznaczyło corocznie na rzecz instytucyi zasiłek w kwocie 15o rb. W nadziei, że inne towarzystwa kredytowe pójdą za przykładem władz t-wa kred. m. Łodzi, postanowiono zwrócić się z odpowiedniemi prośbami do Oddziału Banku handlowego warszawskiego, Banku handlowego w Łodzi, t-wa wzajemnego kredytu i t.d. W końcu roku szkolnego wychowanice szwalni za pilną naukę obdarzone zostały nagrodami w postaci materyału na sukienki i bluzki. „Koło panien” wysłało komitetowi wystawy pracy kobiet w Pradze Czeskiej sprawozdanie z działalności od chwili założenia wraz z fotografiami sali zajęć i biblioteki. Wzięło również udział w wystawie rzemieślniczo-przemysłowej w Łodzi. Za wyroby szwalni jury wystawowe przyznało wielki medal bronzowy; zarządzającej zaś szwalnią p. Marcinkowskiej wyraziło podziękowanie za pożyteczną działalność. Dzięki zabiegom panien Kossakowskiej i Karwowskiej „Koło” uzyskało w roku szkolnym ubiegłym 15 korcy węgla od firmy „Kossakowski” i 15 korcy od firmy Bergson; w roku zaś bieżącym od pierwszej – 15 korcy węgla. Członkiń czynnych i członków popierających jest 68. Dochody „Koła” stanowiły rb. 22o2 kop. 1, wydatki zaś rb. 2123 kop. 54, pozostałość zatem rb. 78 kop. 47. Stan majątkowy „Koła” wynosi rb. 1818 kop. 5o. Po przyjęciu sprawozdania zatwierdzono budżet na rok 1912-13, przewidujący w dochodach i wydatkach rb. 175o. Na zebraniu wczorajszym uchwalono: 1) zaprzestać prenumeraty czasopism „Sfinks” i „Ster” a natomiast pieniądze te przeznaczyć na powiększenie funduszu bibliotecznego. Zarząd „Koła” odwoła się do członkiń, aby nadsyłały książki do biblioteczki dziecięcej; 2) zaprowadzić naukę haftu dla dziewcząt; 3) urządzić d. 21 (sobotę) uroczystość „gwiazdki” o godzinie 6-ej wieczorem; 4) w celu przysporzenia dochodu instytucyi zaprojektowano urządzić bal w połowie stycznia; 5) zająć się wyszukaniem innego lokalu. Postanowiono też wyrazić gorące podziękowanie zarządzającej szwalnią p. Marcinkowskiej za jej gorliwą pracę. W końcu zebrania dokonano wyborów. Do zarządy wybrane zostały panny: Władysława Karwowska (prezesowa), Marya Kossakowskia, Stanisława Bernhardówna, Zofia Gajewiczówna, Janina Wentkowska, Janina Dmochowska, Zofia Jarzębowska, Zofia Robakowska, Marya Snay’owna, Stefania Przedpełska, Eugenia Sudrówna, Stefania Erbrichówna i Janina Pągowska. Do komisyi rewizyjnej weszli pp. Jan Szymanowski, Jan Goebel [patrz Przejazd 8 i 12] i Stanisław Zgagacz. (a)”.

Rok 1913

12 marca, środa. „Towarzystwo sztuki drukarskiej. Zarząd Stowarzyszenia drukarzy, za naszem pośrednictwem podaje do wiadomości tych, których to interesuje, że w niedzielę, dnia 16 b.m. o godzinie 1o rano, odbędzie się w lokalu Stowarzyszenia (Przejazd № 12) ogólne roczne zebranie, którego porządek tak się przedstawia: 1. Otwarcie zebrania; 2. Odczytanie protokułu z ostatniego nadzwyczajnego zebrania; 3. Odczytanie sprawozdania z roku sprawozdawczego 1912 i zatwierdzenie; 4. Wnioski zarządu; 5. Wybór członków zarządu, komisji rewizyjnej, oraz bibljotekarzy; Sprawozdanie komitetu budowy schroniska w Rąbieniu; 7 Wnioski członków”. Poniedziałek, 17 marca – „Ze Stowarzyszenia Towarzyszy Sztuki drukarskiej. (d) Wczoraj o g. 11 w lokalu Stow. przy ul. Przejazd nr. 12, odbyło się doroczne ogólne zebranie członków Stowarzyszenia pracowników drukarskich m. Łodzi i powiatu łódzkiego, przy udziale 123 osób, popd przewodnictwem p. Rydlewskiego, pióro trzymał p. Falkowski. Odczytane sprawozdanie z działalności Tow. za rok ubiegły wykazuje: członków w d. 1 stycznia 1912 r. było 155, w 1 stycz. 1913 r. jest stow. 186 osób, mianowicie zecerów 146, maszynistów 37 i 3 stereotyperów. Sprawozdania kasowe wynosi saldo r. z 1911 – 186 rb. 45 kop. razem 534o rb. 43 kop., zatem na r. 1913 pozostaje gotówką u kasjera 131 r. 13 k. Majątek Stowarzyszenia wynosi razem 43o9 rb. Wydano zapomóg bezkondycyjnym członkom Stow. 2o9 r. 25 kop. chorym 379 r. 15 kop., na wyjazd członkom 82 r. 5o kop., nie członkom 19 r., na wyjazd do wojska 1o1 r. W roku sprawozdawczym wydano do lekarzy 479 kartek, do apteki Bartoszewskiego 363. Do biura pośrednictwa pracy w roku 1912 zgłosiło się zecerów miejscowych 91, przejezdnych 22, maszynistów miejscowych 18, przejezdnych 6, razem 132, otrzymało posady za pośrednictwem biura zecerów 92, maszynistów 12, wyjechało z powodu braku pracy 4 zecerów i 3 maszynistów. Bibljoteka Stow. składa się z 585 dzieł i 16 tomów Encyklopedii Orgelbranda. Przeprowadzone na zebraniu wybory nowych członków zarządu dały wynik następujący. Do Zarządu weszli pp.: Rydlewski prezes, J. Pietruszewski wice-prezes, sekretarz Falkowski, Przybylski (starszy) zastępca sekretarza, kasjer p. Hencz, zastępca kasjera p. A. Wieczorek, asesor i zarządzający biurem pośrednictwa pracy p. Ignacy Kościński, bibljotekarze pp. Kieszniewski, Burman i Koniarski, komisja rewizyjna Kuleszyński, [Jan] Rowiński [w 19o6 należał do Tow. pożyczkowo-oszczędnościowego przy ul. Przejazd 8] i Musiał. Zarząd powołał na gospodarzy pp. Kunkla i Wencla. Wniosek o przyjęciu przez Stow. udziału w ubezpieczeniu na życie robotników przekazano do rozpatrzenia Zarządowi”.

2 kwietnia, środa. „(a) Tow. muzyczno-dramatyczne „Guttenberg”. W ubiegłą niedzielę, w lokalu Związku pracowników drukarskich (Przejazd nr. 12), odbyło się organizacyjne zebranie Towarzystwa muzyczno-dramatycznego „Guttenberg”. Przewodniczył p. Jan Falkowski. Po odczytaniu i przyjęciu ustawy, uchwalono, aby składka miesięczna wynosiła 2o kop., wpisowa zaś 5o kop. Zapisały się na członków 44 osoby. Do zarządu wybrani zostali p.p. Wacław Rowiński (prezes), A. Górecki (wice-prezes), K. Wiśniewski (sekretarz), W. Kral (jego pomocnik), T. Hyży (skarbnik), Z. Bartoszewiczówna (zastępczyni), Z. Pietruszewski (gospodarz). Na kierownika chórów wybrano p. Biesiadeckiego, na reżysera p. Góreckiego. Do komisyi rewizyjnej weszli p.p. J. Pietruszewski, S. Kuleszyński i W. Stasiak. Nowe Towarzystwo, chcąc zrobić przegląd swych sił artystycznych, organizuje w sobotę, d. 12 b.m. zabawę w „Domu Ludowym”, przy ul. Przejazd nr. 34. Na program złożą się: śpiewy, deklamacye, komedyjka, poczem nastąpią tańce. Początek o godz. 9 wiecz.”.

12 kwietnia, sobota. „Z powodu wyprowadzki jest do sprzedania kredens z marmurową platą i szafa do sukien Przejazd 12 m. 13”.

28 kwietnia, poniedziałek. „(x) Z Tow. muz.-dram. „Gutenberg”. W środę, dnia 7 maja r.b. kółko dramatyczne Tow. „Gutenberg” wystawia w sali Domu Ludowego (Przejazd 34) farsę Bissona p.t. „Bandyci”. Wobec tego, że cel przedstawienia jest bardzo szlachetny, gdyż część z osiągniętego zysku przeznaczona jest na budowę schroniska dla weteranów – pracowników drukarskich, spodziewać się należy, iż sala zapełni się po brzegi nie tylko drukarzami, ale i pracownikami innych zawodów. Początek przedstawienia o godzinie 8 wieczorem. Bilety wcześniej nabywac można w lokalu Tow. przy ul. Przejazd nr. 12 codziennie od g. 12 wieczorem”.

21 maja, środa. „Bandyci w Domu Ludowym. W sobotę 24 maja o godz. 8 m. 15 wiecz. w sali Domu Ludowego przy ulicy Przejazd nr. 34, kółko amatorów muzyczno-dramatycznego T-wa „Gutenberg”, pod reżyserją p. A. Góreckiego, odegra znakomitą farsę francuską E. Bissona „Bandyci”. Po przedstawieniu rozpocznie się zabawa taneczna. Bilety wcześniej nabywać można w lokalu T-wa „Gutenberg” Przejazd 12 m. 14 od g. 7 wiecz.”.

„Mleczarnię dawno egzystującą, urządzoną komfortowo, psrzedam zaraz, tanio powód dwa interesy. Wiadomość: piwiarnia, Przejazd 12”.

„Zginął pies duży, żółtej maści z obrożą bez napisu, wilkołak, wabi się „Arkan” prosi się o odprowadzenie za nagrodą na ul. Przejazd № 12, L. Dominiak. Nieprawy właściciel będzie pociągnięty do odpowiedzialności sądowej”.

27 maja, wtorek. „Z Tow. muzycz.-dram. „Gutenberg”. W sobotę odbyło się w Domu Ludowym przedstawienie amatorskie Towarzystwa muzyczno-dramatycznego „Gutenberg. Trzyaktowa farsa Bissona „Bandyci” znalazła wyśmienite wykonawczynie w paniach J. Horwatównie i Z. Bartoszewiczównie, oraz pp. Kozierożance, Kaczmarskiej i Trachlińskiej. Natomiast dużo do życzenia pozostawiały rolę męskie, które nie znalazły należytych amatorów nie zaś reżyserji. Większa sumienność powinna była cechować zespół, który stać na lepszy wyraz znanego nam już z poprzednich przedstawień talentu. Jednakże pewne braki usunęli panowie amatorzy rehabilitując się w tańcach, które mimo letniej pory prowadzono z ożywieniem do późnego rana”.

11 lipca, piątek. „Jest do sprzedania 6-cio morgowe gospodarstwo, 4 wiorsty od Łodzi, zbudowane nowe murowane, kryte papą, lub też takowe wypuszczę w dzierżawę. Wiadomość: ul. Pzrejazd nr. 12 w piwiarni”.

Rok 1914

„Verzeichnis der Lodzer Geschäftsfirmen” pod „Blumen- und Saenhandlungen und Gärtnerein” [...] „Stefanów”, Przejazd 12”.

27 stycznia, wtorek. „Ze związku litografów. (a) Siedziba miejscowego oddziału związku zawodowego litografów przeniesioną została z siedziby drukarzy przy ul. Przejazd 12, do lokalu własnego przy ul. Wólczańskiej pod № 169”.

23 marca, poniedziałek. „Ze Stow. drukarzy łódzkich. Wczoraj o godzinie 4-ej po południu w lokalu własnym przy ulicy Przejazd nr. 12 odbyło się roczne ogólne zebranie członków Stowarzyszenia drukarzy łódzkich. Zebranie, w którem udział wzięło 9o członków, zagaił prezes, p. Józef Przybylski, pod przewodnictwem tegoż odbywały się dalsze obrady. Odczytano protokuł z ostatniego ogólnego zebrania, następnie sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia za rok ubiegły. Po zatwierdzeniu bilansu debatowano nad wnioskami zarządu i członków. Następnie przystąpiono do wyborów nowego zarządu, których wynik był następujący: na prezesa powołano p. Józefa Kubiaka, wice-prezesa p. Wilhelma Hirzekorna, sekretarza p. Wacława Stasiaka, pom. sekr. p. Józefa Karolaka, kasjerem został p. Konstanty Hencz (ponownie), pom. kas. p. Kazimierz Bełtowski, asesorem p. Władysław Magalski, bibliotekarzami pp. Stanisław Kieszniewski i Wacław Koniarski, gospodarzem lokalu p. Zdzisław Gumiński, pom. gosp. p. Józef Burman. Do komisji rewizyjnej weszli pp. Franciszek Rydlewski, Józef Przybylski i Józef Pietruszewski”. 24 marca – „(…) Odcztano sprawozdanie kasowe za 1913 r., stwierdzające, że dochody wyniosły rb. 4,481 kop. 15, wydatki zaś rb. 4,423 kop. 3, czyli, że saldo stanowi rb. 58 kop. 12. Majątek Stowarzyszenia przedstawia wartość rb. 3,875 kop. 5. Suma zaległych składek wynosi rb. 3o3 kop. 6o. Ogółem wydano zapomóg rb. 2,o81 k. 5o. Pomoc lekarska wyraziła się w tem, że wydano do lekarzy 526 kartek, do apteki wydano 4o4 kartki. Do biur pośrednictwa pracy zgłosiło się w roku sprawozdawczym 88 miejscowych 3o-tu, przyjezdnych 2, stereotyperów miejscowych 2, razem 125 osób. Otrzymało posady za pośrednictwem biura: zecerów na miejscu 54, na wyjazd 5, maszynistów na miejscu 23, na wyjazd 5, stereotyper 1. Bibljoteka Stowarzyszenia składa się z 786 tomów dzieł oryginalnych i tłomaczonych. Następnie omawiano sprawę wydawanych zapomóg i postanowiono: 1) aby zapomogi chorym wypłacane były w ciągu pół roku. 2) wydawaną w sumie rb. 2o zapomogę dla szkół średnich skasować, natomiast przeznaczać ją na kasę inwalidów. W końcu dokonano wyborów za pomocą głosowania tajnego. Do zarządu wybrani zostali pp.: Józef Kubiak (prezes), Wilhelm Hirsekorn (wiceprezes), Wacław Stasiak (sekretarz), Józef Koraliuk (zastępca), Konstanty Hencz (skarbnik), Kazimierz Bełtowski (zastępca), Władysław Magalski (asesor – kierownik biura pośrednictwa pracy), Zdzisław Gumiński i J. Burman (gospodarze lokalu). Do komisyi rewizyjnej weszli pp.: Józef Pietruszewski, Józef Przybylski i F. Rydlewski. Bibliotekarze pp. Stanisław Kieszniewski i Wł. Koniarski. (a)”.

28 marca, sobota. „Potrzebny chłopiec zaraz ul. Przejazd nr. 12 Zakład blacharski”.

31 marca, wtorek. „Tow. muz.-dram. „Gutenberg”. W niedzielę, dnia 29 marca, w lokalu własnym przy ulicy Przejazd nr. 12, odbyło się ogólne roczne zebranie członków Towarzystwa muzyczno-dramatyczn. „Gutenberg”. Przewodniczył prezes Tow., p. Sławiński. Po odczytaniu protokułu z ostatniego zebrania, zebrani zaakceptowali sprawozdanie z działalności Tow. za rok ubiegły i sprawozdanie kasowe. Nadmienić należy, ze Tow. istnieje dopiero rok i liczy z górą 6o członków. Ze względu na doniosłe kulturalne zadanie Tow. spodziewać się należy, że będzie ono prosperowało w przyszłości w sposób zadowalający. Po załatwieniu niektórych spraw bieżących przystąpiono do wyborów. Na prezesa powołano p. Antoniego Wieczorka, wice-prezesa p. Zdzisława Gumińskiego, na sekretarza p. Józefa Burmana, na pom. sekretarza pannę Zenobję Bartoszewicz, na kasjera p. Teodora Hyżego, na pom. kasjera pannę Józefę Rzeźniczak, na gospodarza Tow. p. Stefana Fessera. Do komisji rewizyjnej weszli pp. Wincenty Sławiński, Stefan Krejan i Władysł. Kral”.

28 kwietnia, wtorek. „Piłki do reperacji przyjmuje klinika lalek Przejazd 12”.

6 czerwca, sobota. „Z tow. muz.-dram. „Gutenberg”. Zarząd Tow. muz.-dram. drukarzy łódzkich „Gutenberg”, organizuje na dzień 28 czerwca r.b. w ogrodzie Strzelców (Wodny Rynek, róg Rokicińskiej), dla swych członków, ich rodzin i zaproszonych gości, wielką zabawę ogrodową. Zarząd Tow. pracuje obecnie nad ułożeniem programu zabawy. Program zabawy będzie bardzo obfity i ciekawy, a złożą się nań, między innemi: kosz szczęścia, śpiewy chórów Tow., monologi, poczta francuska, pochód dzieci, tańce i wiele niespodzianek. Do tańca przygrywać będzie orkiestra wojskowa. Bufet na miejscu. Początek zabawy o godz. 3 po poł. W razie niepogody zabawa odbędzie się na sali”. Bilety można było kupić wcześniej w kancelarii Towarzystwa, Przejazd 12, oficyna, pierwsze piętro.

9 lipca, czwartek. „Ze Stow. Drukarzy Łódzkich. Zarząd Stowarzyszenia Druk. Łódzkich podaje do wiadomości członków, iż w niedzielę d. 19 b.m. o godzi. 1o rano w lokalu własnym Przejazd № 12 odbędzie się Nadzwyczajne Zebranie Ogólne. Zarząd uprasza członków o liczne i punktualne przybycie ze względu na ważność poruszonych spraw”.

25 października, sobota. „Ze Stowarzyszenia drukarzy. W niedzielę, 26-go b.m. o godz. 2 po południu w lokalu własnym przy ul. Przejazd № 12 odbędzie się nadzwyczajne ogólne zebranie Stowarzyszenia drukarzy łódzkich, w celu zatwierdzenia uzupełnionego regulaminu, rozpatrzenia wniosków członków i wielu innych spraw”.

Rok 1914

„Verzeichnis der Lodzer Geschäftsfirmen” pod „Buchbinderein” [...] Jasiński A., Przejazd 12”.

Rok 1915

12 marca, piątek. „Zebranie drukarzy. Podajemy do ogólnej wiadomości członków Stow. Druk. Łódz., iż w niedzielę o godz. 2-ej po poł. d. 14 b.m. w lokalu własnym Przejazd № 12 odbędzie się ogólne roczne zebranie”.

3o marca, wtorek. „Ze Stow. drukarzy. Przedwczoraj, o godzinie 3 po poł., w lokalu własnym odbyło się roczne ogólne zebranie członków Stowarzyszenia drukarzy. Zebranie zagaił sekretarz Stowarzyszenia p. Stasiak, który zaproponował uczczenie pamięci przez powstanie z miejsc zmarłych członków Walerego Szcześniewskiego i Władysława Gajderowicza, poczem przystąpiono do odczytania protokułu z ostatniego nadzwyczajnego zebrania, które zostało przyjęte przez ogólne zebranie. Następnie sekretarz Stowarzyszenia przystąpił do odczytania sprawozdania za rok ubiegły, które zostało zatwierdzone, poczem ogólne zebranie przeszło do rozpatrzenia wniosku, zarządu w kwestji dobrowolnego opodatkowania się na rzecz bezkondycyjnych członków. Sprawa ta po długiej dyskusji została przyjęta, przyczem uchwalono jako przymusowe opodatkowanie się członków, będących na kondycjach, w stosunku następującym: przy zarobku od 5 do 8 rb. 1 proc. i od 8 rb. 2 proc. Suma ta ma stanowić specjalny fundusz. Jednocześnie postanowiono powołać specjalną komisję, do której ma wejść z każdej drukarni po jednym członku na dziesięciu pracujących, a któraby zajęła się rozdawnictwem powyższych pieniędzy pomiędzy bezkondycyjnych. Pierwsze zebranie wspomnianej komisji odbędzie się w pierwszą niedzielę po świętach Wielkanocnych. Wobec blizkiego wyczerpania się zasobów kasy Stowarzyszenia drukarzy, ogólne zebranie naradzało się nad wynalezieniem środków zaradczych. Zarząd Stow. ze swej strony zaproponował majątek inwalidów w Rąbieniu oddać pod zastaw, aby tym sposobem ratować sytuację. Po ożywionej dyskusji zebrani postanowili, w razie ewentualnej potrzeby, oddać go pod zastaw, by tym sposobem zdobyć odpowiednie fundusze. W sprawie tej ma jednakie być zwołane specjalne zebranie. Sprawę urządzenia stałych pogadanek na tematy fachowe, ogólne zebranie przekazało zarządowi. Załatwiwszy jeszcze kilka mniej ważnych spraw, ogólne zebranie przystąpiło do wyborów nowego zarządu, wynik których był następujący: Większością głosów wybrani zostali pp.: na prezesa Józef Pietruszewski; na Wice-prezesa W. Stasiak, sekretarzem został Jan Falkowski, pomocnikiem sekretarza Teodor Hyży, na skarbnika powołano Konstantego Hencza (ponownie), na pomocnika skarbnika W. Koniarskiego, na assesora wybrano Kościńskiego, gospodarzem został Z. Gumiński (ponownie). Bibljotekarzem został St. Kieszniewski (ponownie), pomocnikiem bibljotekarza J. Podczaski. Do Komisji Rewizyjnej weszli pp.: F. Rydlewski (ponownie), Wincenty Sławiński, i St. Borysiewicz”.

Sobota, 3 lipca. „Niedoręczone listy. Do odebrania w oddziale Straży Ogniowej, Mikołajewska 54. [...] Związek Drukarzy, Przejazd 12 [...]”.

Rok 1918

2o stycznia, niedziela. „Rok założenia 19o5 Kursy Buchalteryjne J. Mantibanda w Łodzi, Przejazd 12.

[Wtorek, 15 stycznia – „P. Jaśniewicz rozpoczyna nowy zimowy kurs tańców. Interesowani zgłaszać się mogą każdodziennie Emilja Mantiband, Cegielniana dom Ab. Rawera Nr. 1391 (Cegielniana 59). W 19o3 I. Mantiband, dyplomowany nauczyciel buchalterii mieszkał przy ul. Widzewskiej 61. W 1914 kursy prowadzone były przy ul. Cegielnianej 47]

Wykłady w następnym półroczu rozpoczną się 24 stycznia 1918 r. o godzinie 7 wiecz. Program następujący: buchalterja pojedyńcza, podwójna i amerykańska, arytmetyka handlowa, korespondencja polska i stenografja polska, korespondencja niemiecka i stenografja niemiecka, korespondencja rosyjska, prawo handlowe i wekslowe, ekonomja polityczna, kaligrafja i pisanie na maszynie język polski i niemiecki. Zapisy prócz niedziel i świąt codziennie od godz. 1o – 1 i od 3 pp. – 9 w. przyjmuje Kancelarja kursów Przejazd 12. Dyrektor kursów J. Mantiband”. [Czy żoną J. Mantibanda była D. Mantiband?]: środa, 21 lutego 19oo – „Szkoła sobotnia. Wkrótce otworzona będzie szkoła sobotnia dla dziewcząt wyznania mojżeszowego. Na przełożoną tej szkoły zaproszono panią D. Mantiband”] Wtorek, 29 stycznia. „Z kursów Mantibanda. W niedzielę, 27 b.m. o godz. 3 pp. odbyło się uroczyste zamknięcie półrocza szkolnego na kursach buchalteryjnych J. Mantibanda. Patenty otrzymały następujące osoby: Irena Antkowska (z odznaczeniem), Eugenja Arabska, Wanda Arabska, Ewald Bechtold, Ludwik Brzozowski (z odznacz.), Leokadja Franzke, Amalja Gessner, Paweł Haake, Zofia Hanke, Henryka Halberstadtówna (z odzn.), Józef Hochlinger, Zofja Jabs, Sima Kapłanówna, Marja Kondrasówna, Marta Kraftówna (z odzn.), Eugenja Kanwiszerówna (z odzn.), Leonja Kaffankówna, Helena Kinatówna, Izydor Kutner (z odzn.), Ella Knnack (z odzn.), Stanisława Pawlińska, Albert Pladek (śpiewał w chórze św. Cecylii przy kościele św. Krzyża), Wanda Praśniewska, Roman Spychalski (z odzn.), Józef Szwabe, Anna Szwarcbardówna (z odznacz.) Teodor Schilhabel, Irma Senkówna, Edwin Schmidt (z odzn.), Helena Olrichsówna, Anton Ważyński (z odzn.), Linda Wellnitsówna (z odzn.). Świadectwa otrzymały nast. osoby: Władysław Blichowski, Helena Bergerówna, Kazimierz Gawroński, Edwin Jaron, Rut Izraelsohnówna, Paweł Krencijan, Juljan Lange, Elsa Lieske, Stefanja Orzechowska, Marja Obtułowiczówna, Lucyna Percykówna, Bruno Proppe, Bernard Pelikan, Wanda Ropek, Helena Stańczyk, Olimpja Szrotówna, Franciszek Skwarka, Regina Wilkowska, Róża Zamdewiczówna, Jenny Ludwig, Salomea Hirschmanówna, Fryda Sapirsteinówna i Helena Szubertówna”. Wtorek 24 grudnia. „Rok założenia 19o5 Kursy Buchalteryjne J. Mantibanda w Łodzi, Przejazd 12. Wykłady w następnym półroczu rozpoczną się 27 stycznia 1919 r. o godzinie 4 wiecz. Program następujący: buchalterja, arytmetyka handlowa, korespondencja polska, niemiecka i rosyjska, stenografja polska i niemiecka, prawo handlowe, ekonomja polityczna, kaligrafja i pisanie na maszynie wraz z konstrukcją tejże. Oprócz tego odbywać się będzie w grupach nauka języka polskiego, francuskiego, niemieckiego i angielskiego, kurs niższy, średni i wyższy. Zapisy przyjmuje kancelarja kursów (Przejazd 12) codziennie od 1o-1 pop. i od 3-9 wiecz. Kierownik Kursów J. Mantiband”. Środa, 5 lutego 1919. „Z kursów Mantibanda. W dniu 3o stycznia r.b. na kursach buchalteryjnych J. Mantibanda odbył się uroczysty akt zamknięcia półrocza szkolnego. Następujące osoby otrzymały świadectwa: Abugowa Sonia, Adler Wolf, Biełochówna Judyta, Berucheimówna Bronisława, Bielawski Aleksander, Bornstein Józef, Buczkowska Lucyna, Greitgówna Gertruda, Glüge Reinchold, Gomulska Stefanja, Grattlówna Stanisława, Hagendorf Dawid, Hain Zygmunt, Heintze Anna (z odznaczeniem), Kapłanówna Sara, Kirszenbaumówna Róża, Kalentajtysówna Wanda, Koebke Helmut, Litauerówna Jadwiga, Marszałkówna Władysława, Michalski Antoni, Niedźwidziński Edmund, Olejniczak Roman, Olczykówna Amalja (z odznaczeniem), Panaszewska Marja, Pietrzykowska Celina, Pfeifferówna Anna Marja, Rembowska Mieczysława, Rutkowska Zenobja, Saplemierzówna Fryda, Szymańska Alfreda, Szulc Ryszard, Szulc Grzegorz, Sterlic Fabjan (z odznaczeniem), Tomczakówna Władysława, Welówna Alicja, Wiśniewska Marja (z odznaczeniem), Wegner Edmund, Wollnerówna Olga, Wojciechowska Jadwiga, Zaarówna Zofja, Ziebart Karol, Zucker Aleksander”. Niedziela, 2o lipca. „Obwieszczenie. W zastsowaniu się do § 22 Ustawy Towarzystwa podaje się do powszechnej wiadomości, że zażądane zostały pożyczki na nieruchomości. 1. Pod Nr. 1341 przy ulicy Przejazd przez Izydora Mantibanda, pierwotna Rubli 4o,ooo [...] Łódź, dnia 19-go lipca 1919 r.”. Rok 192o. Kursy Buchalteryjne J. Mantibanda. „Dyrektor – J. Mantiband. Całkowity kurs trwa pół roku. Powstały w 19o5 roku”. Wtorek, 28 grudnia 1926. „ Nie wolno igrać z życiem lokatorów. Kary za niewykonanie remontu domów. W dniu 18 grudnia r.b. Sąd Pokoju VII okręgu m. Łodzi rozpoznawał sprawę wytoczoną przez Inspekcję Mieszkaniową Izydorowi Mantibandowi, właścicielowi domu przy ulicy Przejazd 12, za niewykonanie zarządzeń wspomnianej Inspekcji odnośnie należytej naprawy dachu nad mieszkaniem lokatora Michała Witczaka. Po wysłuchaniu przemówienia obrońcy oskarżonego i oskarżyciela publicznego – pełnomocnika Magistratu – sąd wydał wyrok, którym skazał Mantibanda na 5o zł. grzywny, z zamianą w razie nieściągalności na 7 dni aresztu i zapłacenie kosztów sądowych; koniecznej naprawy dachu w terminie 4-tygodniowym od daty uprawomocnienia się wyroku, z tem, że w razie niewykonania omawianej naprawy wykona ją Magistrat na koszt oskarżonego”. Wtorek, 27 sierpnia 1929 – „[...] Roczne i Półroczne; Dzienne i Wieczorowe. Wykłady rozpoczynają się 3 września b.r. ogólną zbiórką wszystkich grup o godzinie 7 wiecz. Na kursach rocznych wykładane są następujące przedmioty: Księgowość pojedyńcza, podwójna i amerykańska, arytmetyka handlowa, korespondencja polska, a w zależności od dostatecznej ilości kandydatów również i niemiecka i rosyjska, nauka handlu, prawoznawstwo, ekonomja polityczna, kaligrafja i pisanie na maszynie. Zapisy przyjmuje Kancelarja kursów codziennie od godziny 11-1 po poł. i od 4-8 wiecz”. Rok 193o. Sobota, 1 lutego. „Kursy handlowe J. Mantibanda w Łodzi (...) telef. 15791, które w niedalekiej przyszłości obchodzić będą uroczyście 25-letni jubileusz swego istnienia w Łodzi zawiadamiają, że wykłady w następnem półroczu rozpoczną się 17 lutego 193o roku ogólną zbiórką wszystkich grup o godzinie 7 wieczór (...)”. Czwartek, 26 czerwca: „25-lecie kursów handlowych J. Mantibanda. Przed kilku dniami odbyła się w lokalu Stowarzyszenia Śpiewaczego wielka uroczystość jubileuszowa: 25-lecie istnienia Kursów Handlowych p. I. Mantibanda. Uroczystość ta była jednocześnie dowodem szacunku, jakim cieszy się dyrektor tych kursów powszechnie. Owacje kwietne, przeszło 6o depesz gratulacyjnych, wreszcie liczne serdeczne przemówienia były wymownem świadectwem popularności jubilata w szerokich sferach dawnych oraz niedawnych jeszcze jego uczniów i uczennic, wreszcie również – nauczycielstwa. Uroczystość rozpoczęła się o godz. 9-ej wiecz. odegranym przez orkiestrę hymnem narodowym. Po nim nastąpiło dłuższe przemówienie jubilata, w którem powitał on zebranych oraz złożył ustne sprawozdanie z działalności kursów od chwili ich założenia. Następnie prof. Inż. Józef Ulicki wygłosił ciekawą prelekcję na temat przeszłości, teraźniejszości oraz przyszłości Łodzi. Poczem dr. Michał Sztykgold [patrz Przejazd 2o] mówił o „Wiedzy handlowej w życiu”, nawiązując pośrednio do działalności p. Mantibanda i stwierdzając, iż jubilat może poczytywać sobie za wielką zasługę, iż w tak znacznym stopniu przyczynił się do rozszerzenia i ugruntowania tej wiedzy na terenie Łodzi”. Wtorek, 28 lipca 1932. „Wykaz planów, zatwierdzonych przez Inspekcję Budowlaną w m. maju 1931 r. [...] 31. Mantiband, Przejazd 12 – ustępy wodne”.

Rok 1919

Sklep z obuwiem „Zofja”.

17 kwietnia, czwartek. „Stowarzyszenie „Praca Kobiet Polskich”, Przejazd 12, zawiadamia swoje członkinie oraz kobiety, potrzebujące pracy płatnej, że otrzymało większe zamówienia szycia bielizny i przerabianie. Uprasza więc o zgłaszanie się chcących pracować od godz. 11-6 pp.”.

3o września, wtorek. „Restauracja p.f. „Zagłoba”, Przejazd № 12 poleca zdrowe, smaczne obiady z 3 dań 4 mk., kolacje a la carte. Bufet obficie zaopatrzony w zakąski i napoje. Ceny umiarkowane. Usługa bezpłatna”.

8 listopada, sobota. „Potrzebna od zaraz wykwalifikowana kwiaciarka do kwiaciarni, Przejazd 12”.

Rok 1922

4 listopada, sobota. „Kandydat” Centrum Nr. 14 Konstantin Mirkowskij. Już to Centrum nie ma szczęścia do kandydatów na stolce poselskie. W Warszawie musiano usunąć z list wyborczych osławionego Franciszka Józefa Ciembroniewicza, który idąc w ślady p. Bluszcz Daszyńskiego, zapragnął też uprzyjemnić życie Habsburgom. W robotniczej Łodzi kandydatem do Senatu postawiono fabrykanta i i multimiljonera Grohmana, który już chociaż z racji swego stanowiska nie może liczyć na wydatniejsze poparcie sfer pracujących naszego miasta. Obecnie musimy znowu zaznajomić ogół m. Łodzi z inną figurą fatalnej czternastki mianowicie z p. Mirkowskim. Bezwątpienia najwybitniejszym kandydatem Polskiego Centrum (Nr. 14) w Łodzi jest pan Konstanty Mirkowski ponieważ kandyduje aż na dwóch listach – do Sejmu i do Senatu. Ten wybitny mąż stanu, który obecnie trudni się mało szlachetnym a zato bardzo zyskownym handlem spirytualjami. Za rządów rosyjskich pełnił w naszym mieście bardzo zaszczytną i odpowiedzialną funkcję w policji rosyjskiej w III „ucząstku” policyjnym (Karola 26). Jeżeli podobne stanowisko nie cieszyło się specjalną popularnością wśród polskiego społeczeństwa to bez wątpienia taki osobnik musiał się cieszyć zaufaniem władz rosyjskich ponieważ „nieprawomyślny” nie byłby go osiągnął. Nic też dziwnego, że p. Mirkowski uchodził za prawosławnego a podpis jego Konstantin Mirkowskij niejeden obywatel łódzki przechowuje jako drogą pamiątkę na różnych, wątpliwych jak dla Polaka, dokumentach. Obecny kandydat (listy Nr. 14) do Sejmu i Senatu Konstantin Mirkowskij wraz z uciekającym „tatą” wyemigrował do „matuszki Rassieji”. I niewiadomo czy tęsknota za drogą Ojczyzną, czy też jakie pozostawione cenne obiekta skłoniły go do powrotu na teren w którym ongi reprezentował „władzę”, jednym słowem wrócił do Łodzi. A że to obecnie są takie czasy, że być urzędnikiem rządu polskiego nie opłaci się, więc wolał wziąć sobie za ciężko zapracowane „diengi” restaurację (Przejazd Nr. 12). Tam jeżeli nie „ku chwale Ojczyzny” to w każdym razie na potrzeby posłów Rossetów, Szybilów i innych towarzyszu spod znaku kieliszka z Nr. 14 z bardzo w tym kierunku dodatniemi rezultatami, handluje wódką i innemi tem podobnemi ideowemi argumentami naszego Centrum (Nr. 14). Czy ów kandydat przynosi specjalny zaszczyt wspomnianemu stronnictwu na którego liście są też jeżeli nie nazbyt rozsądni to w każdym razie uczciwi Polacy, niech osądzi samo społeczeństwo”.

Rok 1925

27 listopada, piątek. II Urząd Skarbowy wyznaczył przymusową licytację „ruchomości” na pokrycie zaległych podatków i opłat skarbowych na dzień 11 grudnia: [...] 26. Effenberg, Przejazd 12. W 1932 „Kwiatów sprzedaż” – Anna Effenberg i „Owoców sprzedaż” – Anna Effenberg, Maria Kulisz.

Rok 1928

17 kwietnia, wtorek. „W kołowrocie wielkomiejskim. [...] Dawid Rybak (Przejazd 12) i Eugenjusz Szymczak (Napiórkowskiego 1oo) usiłowali okraść okno wystawowe w sklepie przy ul. Piotrkowskiej 112. Kradzież udaremniono i złodziei oddano w ręce policji. bip”.

Rok 193o

28 października, wtorek. Na 6 listopada wyznaczono przymusową licytację na rzecz niezapłaconego podatku lokalowego [...] „226. Zuker W., Przejaz 12, meble”.

Rok 1932

Mantinband Izydor, tel. 15791. W 1934 „Kursy roczne i półroczne buchalteryjne. Wykłady rozpoczynają się 1 września r.b. w grupie rannej o godz. 1o; popołudniowej o godz. 3.3o i wieczornej o godz. 7.3o. Zapisy kandydatów przyjmuje kancelaria kursów codziennie od godz. 1o-1 i od 4-8 wiecz. Przy wstąpieniu do kursu wymagane świadectwo szkolne, metryka urodzenia i świadectwo szczepienia ospy”. W „Spisie abonentów” z roku 1937 figurował jako nauczyciel, tel. 15791. Czwartek, 12 stycznia 1939 – „Prywatne Koedukacyjne Kursy Handlowe I. Mantibanda w Łodzi ul. Przejazd Nr. 12, telef. 157-91. Wykłady w następnym półroczu rozpoczną się 16 stycznia 1939 r. o godz. 7 wieczór. Zapisy przyjmuje Kancelaria kursów codziennie od godz. 11-1 pp. i od 4-8 wieczór. Kierownik kursów I. Mantiband”.

Liga przeciwgruźlicza. „Zarząd: prezes – vacat, wiceprezes – dr. Seweryn Sterling, sekretarz – dr. S. Skalski, skarbnik – A. Lubotynowicz, członkowie: inż. Dylion, pastor Gundlach, A. Goldstatt, Stanisław Morozowicz-Bukiet, Cz. Szaniawski, dr. A. Tochterman, komisja rewizyjna: dyr. Gajewicz, adw. J. Pełka, Cz. Szaniawski. Przy Lidze istnieje Komitet gospodarczy, w skład której wchodzą: doktorowa A. Mikulska, d-rowa S. Skalska, E. Rodysówna. Lekarze przychodni: dr. L. Pinkus, dr. M. Tomaszewski.

„Kolonialno-spożywcze sklepy” – Jan Lisiecki. Drugi sklep prowadził przy ul. Kilińskiego 89.

Sklep wyrobów tytuniowych i materiałów piśmiennych B. Kupfera, tel. 24o55. W piątek, 24 sierpnia 1934 roku ogłaszał - „Uliczni sprzedawcy poszukiwani do pokupnego artykułu, skład papieru”.

Rok 1934

27 marca, wtorek. „Na ulicy Przejazd 12 napadnięty został przez sąsiada Szloma Szlenicki, zamieszkały przy ulicy Lipowej 55. Został on poturbowany, odnosząc okaleczenie głowy i twarzy. Rannego opatrzył lekarz pogotowia”.

Rok 1935

2 lutego, sobota. „12 Przejazd 12 „Jerzy Mill” poleca wieczne pióra i reparacje po najniższych cenach. Uwaga: Już wkrótce do nabycia wieczne pióra o najnowszym systemie Dr. Jungh’a”.

24 marca, niedziela. „Nieudana eskapada złodziejska. Spłoszeni rabusie uciekli, ścigani przez administratora i lokatorów domu. Dom przu ul. Sienkiewicza 37 był wczoraj w nocy wczorajszej terenem zuchwałego najścia włamywaczy. Do zamieszkującej w lewej oficynie na drugim piętrze adw. Marji Weylandowej, dostali się około godziny czwartej nad ranem, trzej złoczyńcy, którzy w pierwszej chwili pracowali tak cicho i bezszelestnie, że nikt z domowników, ani służąca, śpiąca najbliżej drzwi wejściowych – nie słyszeli ich zupełnie. Po dłuższem operowaniu koło drzwi, złodzieje zdołali wybić w nich duży otwór, oderwać łańcuch i sforsować zamek. Gdy wreszcie droga do mieszkania była wolna i gdy trzej przestępcy dostali się do przedpokoju, zdradził ich pierwszy nieostrożny krok. Czujnie śpiąca służąca obudziła się, stwierdzając w domu obecność trzech obcych ludzi i, choć przerażona do najwyższego stopnia – wybiegła cicho na balkon mieszkania skąd poczęła przeraźliwie wzywać pomocy i krzyczeć, że w mieszkaniu są bandyci. Krzyki służącej obudziły kilkunastu lokatorów. Pierwszy jednak zerwał się ze snu i znalazł się jeszcze w bieliźnie na podwórzu p. Zell – administrator domu. Z dobytym rewolwerem, skierował się p. Zell na górę. Spłoszeni włamywacze – przewidując, że lada chwila mogą zostać ujęci, tembardziej, że jeden z sąsiadów pobiegł po posterunkowego i zaalarmował komisarjat – zbiegli ze schodów i gdy Zell zbliżył się do oficyny – ujrzał ich już uciekających w stronę płotów, graniczących z posesją przy ul. Przejazd 12. P. Zell oraz towarzyszący mu dozorca rzucili się w pogoń za uciekającymi. Widząc, że pościg jest beznadziejny, dał p. Zelle kilka strzałów w kierunku 3-ch zbirów. Strzały jednak chybiły. Złoczyńcy zdołali zbiec przez płoty na posesję przy ul. Przejazd 12, a stamtąd dalej na miasto. Nim się na obudzonej ze snu posesji przy ul. Sienkiewicza nieco uspokoiło – przybyli na miejsce funkcjonarjusze policji. Jak się okazało, włamywacze najpewniej dostali się na teren zamierzonej kradzieży również przez płot od strony ul. Przejazd. Kradzież się nie udała i prócz chwil strachów i emocji, które przeżyli wszyscy mieszkańcy domu, a p. adw. Weylandowa i jej służąca przede wszystkiem – i wyłamanych drzwi – nikt żadnych strat nie poniósł. (g)”.

Rok 1937

13 czerwca, niedziela. „Z okazji jubileuszu 1927-1937. Szczytem doskonałości ostrze Popular luksusowe szwedzka stal elastyczna. Kupon gratisowy. Okaziciel niniejszego otrzyma bezpłatnie aparat chromo-niklowany najnowszego typu – nabywając 1o sztuk nożyków Popular – Luksusowych. Reklamowa cena 1 sztuki 25 groszy. Kupon ważny do dnia 2/VII 1937. Główne punkty sprzedaży: S. Malinowski i Ska, Łódź, ul. Piotrkowska 73, ‘Perfumeria Europejska’, Łódź, Piotrkowska 22, Fr. Postlieb, Łódź, Piotrkowska 71, A. Buchwajc, Łódź, 11 Listopada 13, ‘Viola’, Łódź, 6-go Sierpnia 19, „Pachnący Kącik”, Przejazd 12”.

Mieszkali: Barańska Jadwiga, krawcowa; Brzezińska Leokadia, krawcowa; Ginsburg Zelman, szofer; Ginzburg Aron, biuralista; Ginzburg Majer, spedytor; Liszak Ita, biuralistka; Liszka Nachman, muzyk; Mak Lejzor, handlowiec;

Seher Lidia, modystka – w niedzielę, 28 maja 1939 – „Sklep do sprzedania, Przejazd 12. Wiadomość w pracowni kapeluszy damskich lub Nawrot 72 m. 25”.

Rok 1946

3o stycznia, środa. „Potrzebna pomocnica domowa, warunki dobre. Przejazd 12/11”.

„Spis kontrolny mieszkańców, którzy będą mieli prawo głosu w głosowaniu ludowym [Referendum ludowym]”: Borkowski Edward (ur. 25.1o.19o3, korektor, zameldowany 15.3.1945), Borkowska Zofia (ur. 12.5.19o8, przy mężu, zameldowana 15.3.1945), Bieniek Anna (ur. 23.5.1976, bez zawodu, zameldowana 1o.6.1945), Heller Ryfka (ur. 2o.11.19o3, bez zawodu, zameldowana 10.6.1945), Iłecka Maria (ur. 2.12.1885, bez zawodu, zameldowana 17.5.1945), Józefiak Stefan (ur. 1.9.19o9, korektor, zameldowany 7.1o.1945), Jaworski Stanisław (ur. 2o.7.1916, robotnik, zameldowany 17.5.1945), Kuberska Bronisława (ur. 4.4.1889, bez zawodu, zameldowana 9.1o.1945), Kuberski Zygmunt (ur. 4.9.19o8, technik, zameldowany 8.1.1946), Kuberska Janina (ur. 31.6.19o8, przy mężu, zameldowana 8.11946), Kuligowski Franciszek (ur. 2o.3.1886, mechanik, zameldowany 15.4.1945), Kuligowska Stanisława (ur. 3.5. 1885, farmaceutka, zameldowana 15.4.1945), Kamiński Stanisław (ur. 6.5.1914, szewc, zameldowany 1o.4.1945), Kamińska Ewa (ur. 1.1o.1885, bez zawodu, zameldowana 1o.4.1945), Lewandowska Antonina (ur. 19.1o.19o4, krawcowa, zameldowana 1.12.1941), Mielczarek Jadwiga (ur. 2.5.1915, biuralistka, ur. 5.2.1945), Minowska Bronisława (ur. 7.12.192o, bez zawodu, zameldowana 4.9.1945), Owczarek Walenty (ur. 24.1.1871, dozorca, zameldowany 1.8.1922), Owczarek Józefa (ur. 5.2.189o, przy mężu, zameldowana 1.8.1922), Pużyńska Maria (ur. 1.8.1921, krawcowa, zameldowana 19.3.1945), Patwroz Jadwiga (ur. 15.1o.19o2, bez zawodu, zameldowana 3.2.1945), Pietrzak Janina (ur. 12.5.19o1, krawcowa, zameldowana 5.7.1943), Pacak Adam (ur. 12.12.1896, szewc, zameldowany 25.5.1945), Pacak Maria (ur. 2o.9.1897, przy mężu, zameldowana 25.5.1945), Różański Czesław (ur. 26.1o.1894, „motorowy”, zameldowany 5.2.1945), Szymański Konstanty (ur. 15.3.1889, woźny, zameldowany 1.12.1941), Sucharska Franciszka (ur. 1.5.1886, bez zawodu, zameldowany 1o.4.1945), Tytulewicz Józef (ur. 27.11.1898, tkacz, zameldowany 26.11.1945), Wyżykowski Bronisław (ur. 24.3.1919, ekspedient, zameldowany 2.1.1945), Wyżykowska Henryka (ur. 27.3.1924, przy mężu, zameldowana 2.1.1945), Włodarczyk Józefa (ur. 23.5.1877, bez zawodu, zameldowana 5.6.1943), Zasłonka Helena (ur. 5.12.192o, krawcowa, zameldowana 17.3.1945).

Rok 1953

Oddział Zaopatrzenia Robotniczego Urzędu Pocztowego, zaopatrujący m.in. stołówkę Obwodowego Urzędu Pocztowego [przy ul. Przejazd 38?].

Rok 1959

„Komornicy” tel. „2 79 o7 – IV rewir, Tuwima 12”.

Borkowski Edward, tel. 24887. Pacak Iwona, tel. 37371.

Rok 1963

24 września, wtorek. „Pokój, kuchnia I piętro w Rudzie zamienię na pokój w Łodzi, Tuwima 12-13”.

Kolejne numery: